Zaterdag 7 mei jl. verzamelden wij, de bbc-leden, ons nu eens niet in Swifterbant, maar in Dronten in de drukkerij van Wim, de zoon van Adrie en Anton. Deze zou ons een rondleiding door zijn bedrijf geven. Hij begon de excursie met een theoretisch gedeelte om ons wat meer achtergrondinformatie te geven.

Zo zijn er de kleuren voor de inkt waarmee wordt gedrukt. Enerzijds zijn er vier 'hoofdkleuren': rood, geel, blauw en zwart, waarmee in principe iedere mengkleur gemaakt kan worden.
Daarnaast is er een waaier met -tig kleuren zoals je die ook voor verf hebt. Met de kleuren van twee kaarten van deze waaier, ik schat zo'n veertien kleuren, kunnen al die andere kleuren weer gevormd worden. Ik stuit nu op een probleem, want wat was nou het verschil tussen die 'hoofdkleuren' en die waaier met ca.14 kleuren + alle mengvormen?

Er is een aantal soorten drukpersen van duur tot onbetaalbaar. Bijvoorbeeld de pers die met zo'n 70 km/u. voortraast en halverwege een halve slag draait (niet de pers, maar een of andere band) zodat papier aan beide kanten bedrukt kan worden. (kranten, reclame etc.) Interessant détail: zulke machines zijn zo gigantisch dat ze eerst geplaatst moeten worden en dat daarna pas daaromheen de drukkerij wordt gebouwd. Zo'n pers heeft Wim niet. Hij beschikt over een drukpers met twee torens. Per toren één kleur. bij hem kan er dus met twee kleuren tegelijk gedrukt worden. Er zijn ook vier, zes en acht torenpersen, respectievelijk met steeds duurdere prijskaartjes. Wim drukt lang niet alles zelf wat hij aan opdrachten binnenkrijgt. Hij besteedt een gedeelte uit aan drukkerijen die voor bepaalde opdrachten geschiktere machines hebben.

Voor het praktische gedeelte van deze excursie had Wim het een en ander voorbereid. De bedoeling was van een foto van een schilderij van .....?, voorstellende een drukkerij enige eeuwen geleden een reproductie te maken. Op de computer was hiervoor al het nodige uitgewerkt. De af te drukken voorstelling moest eerst overgebracht worden op doorzichtige plastic vellen. Voor iedere hoofdkleur één vel. Dit gebeurde in een soort pasfotohokje met heel fel licht en een gordijn eromheen om het licht niet te laten ontsnappen.
Vervolgens moest de voorstelling via de plastic vellen getransporteerd worden op heel dunne aluminium platen. Dit gebeurde, als ik me goed herinner op de lithografeermachine. Alvorens daar doorheen te gaan werden er eerst ponsgaten aan de bovenrand van de alu.platen gemaakt. Dit om die platen allemaal op precies dezelfde plaats in de machine vast te kunnen zetten. Na de lithografeermachine werd de bovenrand van de alu.platen rondgebogen in een apparaat. Nu volgde er een machine waarvan ik niet meer weet waarvoor hij diende.

De volgende stap was een afdruk maken op een veredelde kopieermachine in de vorm van een soort weefgetouw; Een rol papier als de schering die langzaam opschuift en de inktpatronen die als de inslag van links naar rechts en vice versa worden geschoten. Heel langzaam zie je dan de voorstelling verschijnen. Maar waarom werd deze afdruk eerst gemaakt, terwijl daarna het 'echte' drukken begon? Er komen steeds meer vragen bij mij op.

Het was inmiddels al 12.00u. en Anton operde het idee om eerst te eten. Maar iedereen was erg benieuwd naar het uieindelijke drukken. Dus op naar de tweetorendrukpers.

Op de display van de machine is vanalles te programmeren. Veel wordt automatisch geregeld. Maar het idee van wat knopjes indrukken en dan relaxed achterover gaan zitten is ver bezijden de werkelijkheid. Het viel me op dat er door Wim hard gewerkt moest worden. Hij zat zo af en toe als een echte machinist op zijn machine; Hier een ongeregeldheid verhelpen, daar wat inkt bijvoegen, dan weer de instelling veranderen, inktresten verwijderen, papier aanvullen en ga zo maar door. Ik vond het mooi om te zien dat drukken, ondanks zo'n geautomatiseerde machine, toch nog een echt vak is. Dit even terzijde.

Nu het drukproces. In de ene toren gaat blauwe inkt, in de andere zwarte. De verfrollen gaan draaien. Als je denkt dat de inkt goed verdeeld is , kunnen de vellen papier gaan lopen. Die worden allemaal automatisch naar één hoek gedirigeerd, want de afdrukken moeten wel allemaal precies op elkaar komen. Het is trouwens nog een hele klus om dat voor elkaar te krijgen. Er wordt een aantal vellen gedraaid. Dan wordt er gecontroleerd aan de hand van wat ijkpunten op de afdrukken, o.a. een soort kompasjes, of in dit geval de blauwe en zwarte strepen precies op elkaar liggen. Zo niet dan moet de instelling veranderd worden. Er wordt weer een aantal vellen gedrukt en gecontroleerd. enz. Niet alleen wordt er bij die controles gekeken of de voorstellingen precies op elkaar liggen, maar ook wordt gemeten of de kleurintensiteit goed is. Hier had Wim een apparaatje voor, maar hij kon het ook heel aardig op het oog. Bij een te lage kleurintensiteit moest er inkt worden toegevoegd. Is de blauw/zwartdruk naar wens, dan moet de machine grondig worden schoongemaakt. Iedere inktrest moet eruit voor de gele en rode inkt erin komt. Anders kunnen de gevolgen desastreus zijn. Gelukkig is de drukpers grotendeels zelfreinigend. Is de pers schoon dan kan het hele proces opnieuw beginnen. Nu met een rode en een gele toren.

Voordat je een goede afdruk hebt, gaat er heel wat tijd heen en schokkend veel proefpapier. Daar was iedereen het wel over eens. Over wat nu de mooiste afdruk qua kleur was, daar liepen de meningen over uiteen. Gelukkig was er voor elk wat wils. Een ieder kon de afdruk van zijn gading mee naar huis nemen als een echt souvenir. Want Wim had als extraatje het volgende bijschrift toegevoegd:
Demonstratiedag, 7 mei 2005 voor boekbindclub "Het Oude Ambacht". Verzorgd door drukkerij van der Wekken te Dronten.

Ik hoop dat ik de waarheid niet al te zeer geweld heb aangedaan in dit verslag. Mocht dat toch zo zijn, dan zijn er vast anderen die mij willen corrigeren. groeten, Marjolein.