Zaterdag 2 maart 2018
geschreven door Ine van den Broek-van Hilst

STRENGELS EN LETTERS
Ik breng verslag uit van de tentoonstelling die ik in kasteel Wijchen bekeken heb.: strengels en letters. Heel informatief opgezet en jammer dat de expositie niet op meerdere plaatsen opgesteld wordt, want dat zou zeker de moeite waard zijn.

Voor ons boekbinders geen echt opzienbarend nieuws, wel geheugen opfrissend om de hele boekbind-geschiedenis aanschouwelijk te doorlopen, maar voor leken zeer zeker boeiend, zo merkte ik aan de interesse en opmerkingen van mijn vriendin die geen boekbindster is.

Vooral de tentoongestelde hedendaags gebonden boeken spraken mij natuurlijk bijzonder aan en verrassend daar ook een boek van ons bbc-lid Ineke te ontdekken.
Getijdenboek van Maria van Kleef. Franse band met ribben. Gebonden door Ineke.
Ineke schrijft:
De inhoud van dit getijdenboekje lag een paar jaar geleden als planovellen te koop op de boekkunstbeurs in Leiden. Op de laatste pagina staat dat deze set was gemaakt voor het Limburgse Boekbindersgilde in 2014 en dat het een onvolledige scan was.

Van deze vellen heb ik een Franse binding met ribben gemaakt. De inhoud bleek geschikt om naar katernen te vouwen en die heb ik op vlastouw genaaid tot een boekblok. Het omslag is van leer, het kapitaal handbestoken en de ribben voor de show.

Ik raad ten zeerste aan de website van Ineke te bezoeken : www.boekbinderineke.wordpress.com
En ga dan naar 'categorieën' en klik vervolgens op 'franse band'.
Ineke heeft daar een uitgebreide beschrijving gegeven van het binden van dit getijdenboekje. Maar ook andere onderwerpen zijn zeer de moeite waard om te bekijken en te lezen.

Ook bij de tentoongestelde hedendaagse gebonden boeken trof me een zeer treffend statement van Loes van Dommelen, een uitspraak die voor ons boekbinders zeer van kracht en zinnig is:
Ook dat is boekbinden: een mooi voorbeeld zien en daar vervolgens je eigen draai aan geven.

Ze concludeerde dit vanwege het boek dat ze maakte, geïnspireerd op het hoesje van een IPad. Ze schrijft dat het niet haar idee en ontwerp was, maar dat ze het nagemaakt heeft aan de hand van een voorbeeld.

© Loes van Dommelen

Haar uitspraak deed me ook denken aan een gezegde van Alfred Potgar dat ik ooit gelezen heb: plagiaat is wellicht de meest oprechte vorm van verering.
COCKERELL SCHUTBLAD

Er is via de mail op onze site een vraag binnengekomen naar een beschrijving van het verende schutblad. Het beste kan dan Douglass Cockerell zelf geciteerd worden.
Hij beschrijft in Bookbinding, The Classic Arts and Crafts Manual hoe het verende schutblad gemaakt moet worden. (Vanaf pag. 82)

In order to make provision for any strain there may be in opening the cover, it is better to adopt some such arrangent as shown in flg. 19. In this endpaper the zigzag opens slightly in response to any strain.
The way to make this endpaper is to take a folded sheet of paper a little larger than the book.
Then with dividers mark two points an eighth of an inch from the back for the fold, and paste your paste-down paper, BB, up to these points. (see fig. 19, II).

When the paste is dry, fold back the sheet (A1) over the paste-down paper, and A2 the reverse way, leaving the form seen in fig. 19, III.

A folded sheet of paper similar to A is inserted at C (fig. 19, V, H), and the sewing passes through this. When the book is pasted down, the leaf A1 is torn off and B1 is pasted on the board.
If marbled paper is desired, the marble should be pasted on to B1.

Every leaf of such an endpaper as is described above, will open right to the back and the zigzag allows play for the drag of the board.

© Douglass Cockerell
BIJZONDERE BINDING

Zo kan een boekje ook gebonden worden!
Ineke vond een oud boekje van haar opa en was verbaasd hoe dit gebonden was!
Een lint is dwars door het katern gestoken en de uiteinden van het lint zijn vastgeplakt tussen het eerste blad en het omslag.

HUISVLIJT
1. Piano Hinge Binding
Fem en ik zijn verder gegaan met het uitwerken van de voorbeelden die Alisa Golden beschrijft in haar boek: Making Handmade Books.

Dit keer ging het om de 'Piano Hinge Binding with skewers', waarbij je katernen vouwt van 3 vel blanco papier met een sierpapier als buitenste blad om ieder katern. Vervolgens snijd je driehoekjes uit de katernruggen weg en door de ontstane openingen rijg je per twee katernen om en om een satéstokje om de verbinding met elkaar te maken. We vinden het boekje dan zeer stug open gaan.

Ik probeer diepere driehoekjes weg te snijden, maar dan hebben de satéstokjes geen nut omdat ze wegglijden. Daarom heb ik strookjes van dun karton gesneden en die door de rug-openingen geregen. Het boekje gaat dan wel beter open.
Piano Hinge Binding with skewers.

Bovenste twee foto's zijn van het boekje van Fem. Onderste twee foto's zijn van het boekje van Ine.


2. Gebonden Orizomigami

Bert Nuhaan heeft het pdf-bestand van Orizomigami, making fold and dye papers van Kristin Lawson af laten drukken in katernen en die als bandzetter gebonden.
De band creëerde hij op een zeer toepasselijke wijze, geheel overeenstemmend met de inhoud van het boek. Hij plooide viscose, verfde de vouwen met ecoline en toen de viscose uitgevouwen was, verfijnde hij de wit gebleven vlakken met een penseel, hetgeen een zeer fraai resultaat opleverde.
Orizomigami, gebonden door Bert Nuhaan.
3. de Amerikaanse prinses
Corrie gaf de Amerikaanse prinses van Annejet van der Zijl een 'gezicht' en een Amerikaans getint schutblad.
De platten beschilderde ze via sjablonen van het profiel, vóór in rood, achter in grijs.
Ook de omlijsting van de profielen kregen de tegengestelde kleuren.
De rug is bekleed met rood linnen. De platten zijn op de zijstroken van het linnen gezet.
De Amerikaanse prinses, gebonden met opgezette platten door Corrie.
4. Gerestaureerd bijbeltje
In het verslag van november 2018 lieten we een goudbestempeld, gewatteerd lederen missaaltje met goud op snee zien, dat Coby gekregen had. Een prachtig kleinood, maar wel door de ratten of muizen besnuffelt, waardoor een groot deel van de rug ontbrak.
Coby heeft via een mal het ontbrekende stuk rugleer gesneden en op kleur gebracht met leerverf. Daarna heeft ze het nieuwe leren rugdeel op de juiste plaats gelijmd.

Zo was het, zo werd het!
5. Typografie
Coby vertelt ons over de workshop 'Vanuit de letter gedacht' die ze in Hilversum op het Grafisch Atelier gevolgd heeft. Ze kreeg er een interessante kijk op de lettervorm in al zijn diversiteit.
Na uitleg over de theorie van typografie, compositie en kleur, ging ze zelf aan de slag met een scala van houten letters om composities te ontwerpen en te drukken voor omslagen, schutbladen of een patroon voor sierpapier.
Ze had de hele dag de beschikking over een 'eigen' pers en kon drukken op opdikkend Roman-druk 90 gr., of op eigen meegenomen papier, karton of linnen.
In het begin vond Coby het erg moeilijk om aan een compositie met letters te denken. Ze was veeleer geneigd direct in woorden met letters te denken. Maar uiteindelijk kreeg ze toch het gevoel voor composities en kwamen er verrassende ontwerpen tevoorschijn.

Vanuit de letter gedacht. Drukwerk van Coby.
6. Vouwwerk
Coby heeft de 'Hedi Kyle koorts' nog steeds te pakken, dus vouwde ze weer talrijke modellen die door Hedi beschreven zijn in het boek The Art of the Fold.

Blizzard pocket, gevouwen door Coby.

Crown Greeting Card, met eco-kaart erin.
Gevouwen door en ecoprint van Coby.

Star Box open, gevouwen door Coby.

Star Box dicht, gevouwen door Coby.
Tenslotte nog een tip van Coby om te kijken naar een filmpje op you tube:
'cookies in the sky'.
Een perfecte instructie om een zich repeterend en in elkaar passend doosje te vouwen.

https://www.youtube.com/watch?v=fqkt9Ds2HRs

Er wordt in het filmpje Spaans gesproken, maar de werkwijze is aanschouwelijk en goed te volgen.
SMITH BINDINGEN
model 4/5 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12
Voor een duidelijker overzicht hebben we de supported sewings die Smith achtereen-volgens beschrijft als volgt genummerd:
1. Long Stitch through Slotted Wrapper Cover
2. Variatie on the Long Stitch
3. Laced Jacket A
4/5.Long Stitch with Woven Spine-Tab / jacket B
6. Long Stitch with Chain
7. Button Hole
8. Long Stitch/link Stitch/ met kettingsteek boven en onder
9. Sewing on Tapes with Kettle Stitch and Z-Fold Flat Back with Turns-in
10. Sewing onto Tapes without Kettle Stitch
11. Sewing onto Raised Cords.
12. Blanket Stitch with Slit Tapes.
13. In-Tape sewing

Inmiddels is er thuis ijverig gewerkt aan diverse Smith bindingen. Ik heb model 4/5 ,Long Stitch with woven Spine-Tab / jacket B' gebonden met groene stijfselmarmers als band. En model 8 'Long Stitch met ketiingsteek aan kop en staart' met een bruin stijfselmarmer met notenklontjes.

Model 4/5 links en model 8 rechts, gebonden door Ine.
Coby voltooide model 9 'Sewing on tapes with Kettle Stitch and Z-fold Flat Back with Turns-in' met een band van Zaansch Bord. En model 10 'Sewing onto tapes without Kettle Stitch' met een eigen beschilderde band.
Model 9 met de Z-fold van Coby.
Model 10 zonder kettingsteken van Coby.

De mdf-platten voor model 11 'Sewing on Raised Cords' heeft Coby achtereenvolgens bewerkt met antiekwas, met acrylverf over een sjabloon en tenslotte met bijenwas.
De bindingtouwen heeft ze over de rug naar binnen gewerkt, daarna in v-vorm weer door geboorde gaatjes door het plat geregen en uiteindelijk uitgeplozen op de binnenkant van het bord zichtbaar vastgelijmd, zoals op de detailfoto hieronder te zien is.
Model 11 'Sewing on Raised Cords' van Coby.
Corrie heeft voor de platten van model 11 'Sewing on Raised Cords' ook mdf gekozen en de randen rondom met de hand afgeschuind. Dat was een hele klus, maar het is prima gelukt. Vervolgens bracht ze met bijenwas de platten op kleur.
De bindingtouwen zijn door de rugkant van de platten geregen en via een zigzag op de vóór- en achterkant naar binnen weggewerkt, waar ze bedekt zijn door de schutbladen. De schutbladen zijn een resultaat van haar stempelwerk. Via de Notan-techniek maakte zij een ontwerp op papier, sneed er daarna een foam-stempel van, bracht er acrylverf op aan en bestempelde vervolgens het schutbladpapier.
Model 11 'Sewing on Raised Cords' van Corrie.

Fem en Coby maakten model 12 'Blanket Stitch with Slit Tapes' ook met opgezette platten. Fem bekleedde de borden met eigen gemaakte marmers aan buiten-en binnenkant. Coby met gedecoreerd papier in twee tinten.

Model 12 'Blanket Stitch with Slit Tapes' gebonden door Fem.
Model 12 'Blanket Stitch with Slit Tapes' gebonden door Coby.

Bert Nuhaan heeft een variatie aangebracht bij het naaien over de banden van model 12. Daar waar de horizontale snede in de banden is gemaakt, heeft hij nog een kruissteek aangebracht, goed te zien op de rechter detailfoto.
De band en de schutbladen zijn gemaakt van stijfselmarmers met notenklontjes.

Model 12 'Blanket Stitch with Slit Tapes' gebonden door Bert Nuhhan.

Schutbladen van model 12, gemaakt door Bert Nuhhan.

Ook heel bijzonder is model 12 van Corrie geworden. Een boek gemaakt van katernen van golfkarton, waartussen haiku’s van haar vriendin Joke Blauw meegebonden zijn.
De buitenkant van de band heeft zij in een golvend patroon beschilderd met acrylverf.
De naaibanden zijn er daarna opgelijmd.

Model 12 van Corrie.

Ineke gebruikte model 12 voor het binden van de katernen van Volume I van Keith Smith op ‘Slit Tapes’. Om de banden op de platten te kunnen naaien, boorde zij hele kleine gaatjes. (zie detailfoto hieronder). De dekbladen lopen met een smal randje door op de voorkant van de platten hetgeen zorgt voor een fraaie uitstraling van de band.

Model 12 van Ineke.

Detail van model 12 van Ineke, waarop de geboorde gaatjes op de platten goed te zien zijn..

SMITH BINDING
MODEL 13: IN-TAPE SEWING.
Dit is de binding waar we thuis al voorbereidingen voor getroffen hebben en vandaag aan verder werken. Smith laat weer op bandjes naaien, maar die moeten breder zijn dan de 2 paar afgetekende naaigaten per positie. Er worden 2 horizontale sneetjes gemaakt op iedere naaiband, corresponderend met de naaigaten. Aan kop en staart van het naaibandje blijft dus een randje materiaal in tact.

Naaien van model 13 . Twee horizontale sneetjes op ieder bandje.

Het naaien wordt gedaan zonder kettingsteken. In plaats daarvan komen er aan kop en staart in het katern dubbele naaidraden, omdat er steeds in de twee naaigaten aan kop en staart heen en weer gestoken moet worden om de katernen te kunnen verbinden.

Uiteindelijk resultaat van het naaiwerk van model 13.
We concluderen dat het eigenlijk niet nodig is om te naaien op dergelijke bandjes, want je ziet daar niets meer van als het boekblok in de band gezet is..

RESULTATEN MODEL 13 IN-TAPE SEWING

Model 13 van Fem.
Fem heeft de bandjes op de rechter foto nog niet door het voorplat geregen om te laten zien hoe er genaaid is en hoe het plat gevouwen wordt.
De linker foto laat het uiteindelijke resultaat zien.
Op onderstaande foto´s van het werk van Corrie is heel goed te zien hoe de band gemaakt moet worden. Het omslag bestaat uit een lange bnnenband en een korte buitenband. De binnenband heeft Corrie met een sjabloon van bomen bestempeld. De buitenband is van effen ecru papier en wordt 3-dubbel gevouwen om een vóór- en achterplat te creëren. De binnenband wordt daar omheen gevouwen. Tenslotte worden de naaibanden door spleetjes in vóór-en achterplat geregen.
Model 13 van Corrie..
We hebben nu alle modellen van de Supported Sewings, beschreven door Keith Smith, gemaakt en gaan de volgende keer beginnen aan het hoofdstuk Unsupported Sewings,
waarvan de eerste beschrijving de Koptische binding betreft..