Zaterdag 6 oktober 2018
geschreven door Ine van den Broek-van Hilst
in samenwerking met Bert van Zanen
AFSCHEID EN WELKOM
Helaas heeft Marjolein besloten de BBC te verlaten wegens allerlei andere drukke beslommeringen. Heel jammer want we zullen haar creatieve inbreng en haar neuriënde aanwezigheid enorm missen.

Marjolein gaat, Ineke en Eline komen vandaag kennismaken om te kijken of deelname aan de BBC iets voor hen is. Fem en ik kennen Ineke en Eline van de reizen naar de biënnale in Frankrijk die Tanja Rakic iedere twee jaar organiseert.
Ineke en Eline hebben eigen werk meegenomen om te laten zien.

Ineke en Eline.
Eline maakte een prachtige koperen halsdoos, maar schijn bedriegt, want de doos is gemaakt van bord dat na schuren en poetsen met koperkleurige was het uiterlijk kreeg van koper.
Die terpentijnwas is in allerlei kleuren te koop, maar is helaas vrij prijzig.
Koperkleurige doos van Eline.

Ineke is gespecialiseerd in reisboeken en bindt achterin het boek een flap mee waaronder bonnetjes, kaartjes e.d. bewaard kunnen worden.
Reisboeken gebonden door Ineke.

FOR-EDGE PAINTING
Bert Nuhaan nam deel aan de workshop for-edge painting bij Martin Frost en laat ons zijn verborgen schildering zien.

Verborgen schildering op voorsnede door Bert Nuhaan.

In een speciaal blokpersje met afgeschuinde kant, zodat het boekblok tot ver in de rug erin geschoven kan worden, wordt het boekblok uitgewaaierd vastgeklemd.


Het speciale persje voor de for-edge-painting.
Vervolgens kan de reeds vergulde of gemarmerde snede met waterverf beschilderd worden. Na droging is de schildering alleen te zien door de snedes uit te waaieren.

Kopsnede schildering.

TUE MOUCHE BINDING VAN BENJAMIN ELBEL

Coby nam deel aan de workshop 'tue mouche' bij Ineke Vergeer in Breda, een gecertificeerde opleider voor bindwijzen van Benjamin Elbel. Meer informatie over Ineke Vergeer is te lezen op haar website: http://www.boekinbinding.com

Deze 'tue mouche bindwijze' is ontworpen door Benjamin Elbel en is een variatie op zijn Dos Rapporté. De 'tue mouche binding' werd tijdens deze workshop geheel uitgevoerd in papier. Ineke liet gebruik maken van Bier Papier, een product van Büttenpapierfabrik Gmund uit Gmund am Tegernsee in Duitsland, een dorp even voorbij München. Het bierpapier wordt vervaardigd uit hop, mout en celstof en is verkrijgbaar in vijf kleuren.
Zie https://nl.gmund.com/shop/bier-papier.html?___store=12

Het omslag van dit tue-mouche-boekje wordt uit drie delen samengesteld en met kleine naaisteekjes aan het boekblok bevestigd. Coby is zeer gecharmeerd van het resultaat en vindt dat het boekje mooi openvalt.
.

VISGRAATBOEKJE
Coby raakte zeer geïnspireerd door het visgraatboekje dat Corrie in augustus liet zien en is daarom ook aan het werk gegaan met vouwen, plakken en schrijven.


Visgraatboekjes van Coby.
DOOS VOOR BOEK MET ECOPRINTS
Voor de prachtige ecoprints die Coby in de Shrigleybinding verwerkt heeft, zoals te zien in het verslag van september jl., heeft zij nu een fraaie doos ontworpen die op een handige manier opengaat, zodat het boek heel gemakkelijk uit de doos te nemen is.
Helaas willen de magneetstrips niet goed op elkaar klemmen, te danken aan de dikte van het boekbinderslinnen. Dus heeft Coby maar een elastieksluiting extra aangebracht.
Ecoprintdoos ontworpen door Coby.
Links de gesloten doos voor het boek met de ecoprints, met achterplatflap sluitend op voorplat.

Rechts de geopende doos
waarbij te zien is dat de losse achterplatflap ruimte geeft om het boek uit de doos te nemen.
ORIGAMI WALLET
Via het boek Making Handmade Books van Alisa Golden hebben Fem en ik weer een interessant vakjesmapje gevouwen, weliswaar met een paar eigen aanpassingen. Zo vinden wij het mooier de mapjes aan elkaar te naaien i.p.v. door gesneden gleuven in de middenvouw in elkaar te steken.
Bovendien vouwden wij de zijkanten dichter naar de middenvouw.

Voor- en achterkant van het gevouwen mapje uit een A4-vel.
Het is een mapje dat mogelijkheden biedt voor een geschenkenveloppe,
een visitekaartenboekje, een pasjesboekje, een minifotoboekje of i.d.
door meerdere gevouwen mapjes aan elkaar te naaien.

Mapjes tot boekje genaaid.
Om de opdikking aan de voorkant op te vangen is het wel goed om de gevouwen mapjes op een harmonica te naaien.

Mapjes in harmonica gestoken om opdikking op te vangen.
BOEKJE IN BOEKJE
Ineke en ik hebben op de donateursdag van de Stichting Handboekbinden deelgenomen aan de workshop van Tine Noreille om haar speciale manier van meten, vouwen, snijden en rillen in praktijk te brengen.
In het op die dag bij Lidy Schoonens gekochte, net uitgekomen boek van Hedi Kyle The Art of the Fold lees ik 's avonds dat op de pagina's 20 en 21 deze zelfde werkwijze beschreven wordt!
Er wordt gewerkt met ijzeren winkelhaken, driehoeken en linialen. Een grote ijzeren winkelhaak wordt op de snijmat vastgezet met plakband. Daartegenaan wordt een liniaal horizontaal geplaatst. Het te vouwen of te rillen papier wordt in de haak tegen de liniaal gelegd en met een ijzeren driehoek wordt bepaald waar een snede, vouw of ril moet komen. De driehoek dient voor de plaatsbepaling, een andere liniaal wordt er tegen gelegd, waarna de driehoek weggenomen wordt en de ril, vouw of snede tegen de liniaal gemaakt kan worden. Voor het maken van een ril adviseert Tine gebruik te maken van de platte achterkant van een scalpel.
Inderdaad krijg je dan een scherpe dunne ril.

Zie voor haar werkwijze https://tinenoreille.be/dvd-snijtechniek.

Op deze manier maken we in een strook papier diverse rillen voor berg- en dalvouwen en in het midden van de strook een pop-up. Bovendien snijden we twee katernen op maat, een grote en een kleine, ook weer in de haak en tegen de grote liniaal, die in de dalvouwen genaaid gaan worden. Het resultaat is dan een leporello met een katern in het eerste segment en een klein katerntje in de pop-up. Je kunt uiteraard enorm variëren door meerdere katernen verspreid in de vouwen weg te werken.
Voor- en achterkant van Boekje in Boekje, met katernen in alle vouwen.
Gemaakt door Ine.



KOUD VERGULDEN

Bert van Zanen, Ineke en ik woonden ook de interessante en verrassende demonstratie bij die gegeven werd door Toon van Camp over verschillende mogelijkheden van koud vergulden op de boekband.

Bert maakte er een uitgebreid verslag van zodat we een perfecte geheugensteun hebben om met deze technieken aan de gang te gaan. Toon gaf zeer praktische tips die terecht navolging verdienen.

KOUD-VERGULDEN OP BOEKEN VOLGENS TOON VAN CAMP

demonstratie op de donateursdag van de Stichting Handboekbinden,
22 september 2018
verslag geschreven door Bert van Zanen

Vergulden kan op twee manieren, warm en koud.
De eerste wordt in dit verhaal buiten beschouwing gelaten.
Het koud-vergulden van boekband (leer en linnen) en boeksnede komt in feite neer op het opplakken van het bladgoud of goudfolie (inderdaad de warmte metaalfolie voor boekbinden).
De lijm die gebruikt wordt is enkel PVA of een compound van PVA-lijm en stijfsel ('bloempap'). De stijfsel wordt vooral 's zomers toegepast om de lijm langer bruikbaar te houden (tegen uitdroging gaandeweg het werkproces). Beide moeten uiteindelijk zeer dun vloeibaar zijn, als melk.

De verhouding is 1 theelepel stijfsel op 100 ml PVA-lijm. De te gebruiken stijfsel is de soort die gebruikt wordt om kleding te stijven (kant en klaar te koop), maar kan ook zelf gemaakt worden van bijvoorbeeld tarwestijfsel.

Het te bedrukken leer wordt eerst gekleurd met lederverf.

Met behulp van plakbandstroken of uitgesneden (gelaserde) kunststof (boeklon?) kunnen er patronen of figuren worden aangebracht vóór en tijdens het lederverven. Eventueel in lagen om toonverschillen te verkrijgen of mengingen van verschillende kleuren. Wat er ook gedaan wordt, het leder moet goed drogen voordat verder gegaan kan worden.

Let er wel op dat het plakband of de sjabloon losgeweekt kunnen worden door de alcohol in de lederverf. Vooral de lijmlaag van het plakband kan achterblijven en lelijke vlekken geven.

Als de lederverf helemaal droog is, kan het ingesmeerd worden met de compound of de dunne PVA.
Ondertussen breng je bladgoud over op het goudkussen om deze te verdelen in kwadraten goud m.b.v. je goudmes. Goud eventueel gladblazen. Het uit het goudboekje of van het kussen halen van het bladgoud ter overbrenging kan op de ouderwetse manier met het goudmes, of de paardenharen borstel (die je even vettig maakt door het door je haar te halen of over je voorhoofd (sommige doen dat achter hun oren) of, nog beter, het gaat uitstekend met een simpel handkussentje dat hieronder beschreven wordt. Dit handkussentje bestaat uit een vierkant plankje (aan alle zijden een halve centimeter groter dan het bladgoudvel) met daarop geplakt een laag vilt (paardenhaar). Aan de andere zijde van dit plankje zit in het midden een handvat (knop).
Houten blokje beplakt met vilt om goudvelletje uit boekje of van goudkussen op te pakken.

Het vilt wordt iets vettig gemaakt d.m.v. een watje met een weinig vaseline. Het vilt neemt het vet nogal snel op, dus moet het vilt regelmatig weer ingesmeerd worden met vaseline zodat het vettig genoeg blijft voor het opnemen van een blaadje. Met dit handkussentje zijn de bladgoudstukjes of het hele velletje gemakkelijk over te brengen op het met lijm ingesmeerde oppervlak van het leder.

Nu zit er goud over alles heen, ook over het plakband (helaas). Met behulp van koude fileten en andere objecten kunnen er stevige patronen worden gedrukt in het goud tot diep in het leder. Het maakt niet uit of je diep en minder diep combineert. Het is wel de bedoeling om een scherpe afdruk te maken. Let er hierbij ook op dat je met het filet voldoende kracht kunt zetten om het goud verdiept in het leder te krijgen want het restant wordt met fijn staalwol verwijderd. Toon gebruikt staalwol nr 000. De aangebrachte tape verwijdert hij met een bot mes, maar je kunt het goud ook gewoon laten zitten. Ook heeft hij al eens na het aanbrengen van het goud, staalwol in het leder geperst als decoratie.
Links cirkels ingedrukt en rechts door plakband versiering aangebracht.

Behalve hele velletjes of kwadraten bladgoud te nemen, kun je ook gaan “spikkelen”. Dat doe je door restantjes bladgoud in een theezeef te deponeren en met een kwast boven de lijmlaag op het leder het goud door de zeef te wrijven, waardoor het goud in hele kleine snippers naar beneden dwarrelt en uitgestrooid wordt (als spikkelen met waterverf of lederverf) op de lijmlaag.

Goud gespikkeld.
Links: zodanig bewerkt (poetsen, alcohol, etc.) dat de lagen doorschijnend zijn geworden.
Rechts: toepassing op een plat.
Het goed vastzetten van het goud kan op de gebruikelijke wijze door het te bruneren door glad papier heen (dat het goud uiteraard niet opzuigt).
Het hele bovenstaande verhaal kan ook toegepast worden op de boeksnede. Vergewis je er dan wel van dat de opgebrachte lijmlaag niet in staat is de snede dicht te lijmen. Héééél weinig plakkracht is voldoende.

Een aardige tip van Toon is de volgende:
Hij behandelt het leer voordat hij het aanbrengt op het boek. Fouten of mislukkingen kunnen worden overgedaan, zonder het boek te verpesten. Dat lijkt me overigens niet gelden voor de sneevergulding, die moet in één keer goed. Oefenen of testen op een ander boek of dummy.

NOTAN
Ik vertelde Jopie dat ik me verdiept had in de Notan-techniek en wat proeven gemaakt had.
Dit was een 'aha-erlebnis' voor haar, want daar was ze vroeger ook al eens mee bezig geweest. En dus ging ze weer aan de slag met deze techniek en gebruikte ze enkele ontwerpen als decoratie op én in het zesde Long-Stitch-with-chain-model van Keith Smith.

Notan is een Japanse kunstworm en de term notan betekent harmonie tussen licht en donker, tussen positief en negatief.

Notans van Jopie.

KEITH SMITH BINDINGEN
Sewing on tapes with Z-Fold Flat Back with turns-in
Vandaag naaien we op bandjes en is het de bedoeling om een 'Z-omslag' te maken. De meningen zijn verdeeld over de Z-vorm aan de rug en de plaatsen waar de bandjes doorgeregen moeten worden.

Volgens sommigen is die Z-vorm louter een versiering, waardoor
je een boek krijgt met openingen langs de rug, een soort 'vleugels'.

Keith Smith geeft aan dat de bandjes eerst door de vouw langs
de rug gestoken worden en vervolgens door de dalvouw van de Z weer naar binnen. Je ziet de bandjes dan in de vouw van de Z
Foto rechts: bandjes door de dalvouw naar binnen gestoken
zodat er langs de rug openingen zijn.

Er blijven dus openingen langs de rug te zien en dat lokt de nodige discussie uit. Er wordt gevraagd of dat wel mooi is en welk doel het heeft en er wordt geconstateerd dat het wegwerken van de bandjes op die manier totaal geen invloed heeft op de constructie van de band en het geheel. Dan wordt er geopperd de bandjes door de bergvouw naar binnen te werken, zodat je nog wel ziet dat er iets langs de rug gebeurd is, maar het resultaat 'mooier' is door de gesloten rug.

Bandjes door de bergvouw naar binnen gestoken, zodat er een gesloten rug ontstaat.

Niet iedereen is het daar mee eens, omdat de Z-vorm langs de rug dan helemaal verdwenen is. evenals de specifieke eigenschap van de Z-binding.

In de handleiding van Keith Smith staan op diverse pagina's afbeeldingen van banden met een Z-Fold waarbij duidelijk de openingen langs de rug te zien zijn. Conclusie luidt dat ieder het maar naar eigen inzicht moet uitwerken.
Het boekblok wordt genaaid op bandjes en met kettingsteken aan kop en staart.

Keith Smith vindt de bandjes waarop genaaid is niet interessant om in een open rug te tonen, dus maakt hij het omslag uit één geheel zodat de rug bedekt is door een dicht gedeelte en het naaiwerk niet zichtbaar is. Hij adviseert een 'Flat Back with Foredge Turns-in' of die 'Z-Fold Flat Back'.
Jopie en ik hebben wel openingen ter hoogte van de bandjes gesneden omdat wij vinden dat die bandjes een decoratief element kunnen vormen, zeker als je er een siersteek op naait of een andere versiering toepast, zoals ik gedaan heb met kraaltjes en glinsterend garen.

Rugdelen open gesneden om de bandjes als decoratie te tonen.

In plaats van de aanbevolen omslagen is het natuurlijk ook mogelijk een eigen ontworpen omslag toe te passen. Corrie heeft losse platten bekleed met door haar bestempeld papier en die vervolgens aan het boekblok bevestigd door de bandjes door met een beitel gemaakte gleuven door het plat te rijgen. Ook zij liet de rug onbedekt om het naaiwerk te laten zien.

Boek gebonden door Corrie.


Bert Nuhaan naaide het boekblok op prachtig sierband en reeg de bandjes, evenals Corrie, door de platten van stevig karton.

Boek van Bert Nuhaan en detail van de prachtige bandjes waarop genaaid is.

Volgende maand gaan we het 10e model uit het boek van Keith Smith maken:
Sewing onto Tape Supports without Kettle Stitch.