zaterdag 6 februari 2010
Het nieuwe jaar 2010 begint voor ons als BBC zonder een bijeenkomst in januari vanwege sneeuw en ijs op de wegen. Ook de werkdag van februari dreigt letterlijk en figuurlijk in mist op te gaan, want de weers-verwachting is niet al te best. Dus is het geen verrassing, maar wel een teleurstelling, 's morgens na het wakker worden buiten inderdaad een grauwe mistsluier te zien. Ja, wat nu? Na enig overleg willen we het er toch maar op wagen en gelukkig valt het zicht op de weg, ook in de polder, erg mee. Je rijdt als het ware onder de mist door. Wel blijft het de hele dag grauw en miezerig, maar daar hebben we in onze werkruimte weinig last van, omdat er na 2 maanden best het een en ander te bespreken is!
Allereerst worden de scharnierboeken die klaar zijn uitgebreid besproken en bekeken. Niet iedereen is even enthousiast over zijn of haar eindresultaat, omdat het boek ofwel te los scharniert, ofwel de afwerking te wensen overlaat. Vooral de overstekken van de soepele binnenomslag, die eigenlijk de boekband vormt, blijken niet bij iedereen in de smaak te vallen. Jaap en Ine hebben de overstekken daarom weggesneden en de omslag dus gelijk met het boekblok gemaakt. De algemene conclusie luidt dat het een lastige binding is, vooral omdat het knepen veel problemen oplevert door het in de weg zitten van de stugge leren bandjes waar op genaaid is. Maar debet aan het moeilijke knepen is ook de papiersoort van deze katernen. Ten aanzien van de binding lijkt het ons beter meer scharnierpunten te creëren. Enkelen van ons hebben ooit bij Liza van Zuuren een scharnierbinding leren maken die we uiteindelijk toch beter van resultaat vinden, omdat bij die binding het scharnier als een pianoscharnier langs de gehele rug verwerkt is.
Wie belangstelling heeft voor deze scharnierbinding kan een beschrijving daarvan bij ons opvragen.
scharnierboek van Jaap
Jaap heeft de handelingen voor het maken van dit scharnierboek op een rijtje gezet. Handig voor diegenen die niet over het artikel 'de scharnierband' van Rob van de Werken beschikken, gepubliceerd in Handboekbinden, Jaargang 1, nummer 4, 2008.

1. Als boekblok losse katernen gebruikt. (5 jaar BBC Het oude ambacht).

2. In plaats van bandjes vier stukjes leer gebruikt, 12 mm breed.

3. Na het naaien schutblad op boekblok gelijmd. Als schutblad heb ik een dubbel schutblad gemaakt, marmerpapier van Victoria Hall en daarom heen neutraal schutbladpapier.

4. Boekblok schoongesneden.

5. Rondgezet en gekneept. Knepen was lastig, waarschijnlijk vanwege de papiersoort.

6. Tussen de leren bandjes twee laagjes crêpepapier aangebracht om de rug glad te maken.

7. Omslag gemaakt van stevig papier. In dat papier de openingen gemaakt voor de rugbandjes.

8. Daarna omslagpapier beplakt met Elefantenhaut en openingen in Elefantenhaut gesneden.
(Elefantenhaut is een papiersoort in diverse gramsoorten van 110 - 190 van M-Real Zanders uit Duitsland)

9. Rugbandjes door de gleuven van het omslag gestoken en schutblad aan omslag gelijmd, zoals bij een gewoon boek, en onder druk laten drogen.

10. Borden op juiste maat gemaakt en de rugzijde afgeschuind om goed op kneep aan te laten sluiten. Daarna aan buitenkant beplakt met dezelfde kleur Elefantenhaut.

11. Het geheel in de pers gezet om nog even alles goed te laten aansluiten.

12. Echt scharnier gebruikt om op leer model te tekenen.

13. Leer dubbel gevouwen met satéstokje er in voor scharniergedeelte en vastgelijmd onder lichte druk.

14. Na drogen model uitgesneden.

15. Vlak tegen satéstokje hoekjes uitgesneden aan de buitenkanten, middenstuk vormt nu een buisje voor het scharnierstokje.

16. Scharnieren op plat vastgezet met PVA en versierd met splitpennen.

17. Aan binnenkant bord kleine stukje uitgesneden t.b.v. splitpennen.

18. Binnenkant bord afgewerkt met een spiegel van Elefantenhaut.

19. Op rug de stukjes leer op maat gesneden, gedund en op elkaar gelijmd met PVA met gebruik van satéstokje t.b.v. scharniervorming;

20. Scharnieren in elkaar gezet;

21. Het geheel nog even afgeperst.

scharnierboek van Hans
scharnierboek met schutbladen en spiegel van Hans
Hans heeft de buitenkant van de omslag, die hij sneed uit dun ruggenbord, bekleed met beige Elefantenhaut. Aan de binnenkant heeft hij het schutblad er tegen geplakt. Voor de buitenkant van de borden gebruikte hij dezelfde kleur Elefantenhaut en voor de spiegel hetzelfde papier als voor de schutbladen.De scharnieren maakte hij van dik leer en met een holpijpje verkreeg hij uit zwart leer mooie imitatie-spijkerkoppen! Hans vond het leuk om dit boek te maken, maar volgens hem heeft hij wel een fout gemaakt met de scharnieren op de rug. Die zitten teveel naar binnen en dus te ver van de kneep. Vandaar dat de platten niet geheel aansluiten. Daardoor was er een rand van de Elefanten-hauten omslag te zien en dat vond Hans niet fraai. Dat probleem heeft hij uiteindelijk opgelost met een bruin opvulrandje.
Zo vormt Hans de scharnieren op de rug
de omslag van Hans met de uitgesneden gleuven

scharnierboek van Jopie
scharnierboek met schutbladen en spiegel van Jopie
Jopie heeft de buitenkant van de borden van dit boek bekleed met gerecycled geldpapier met de achterliggende gedachte dat het boekbinden een geldverslindende hobby is die geen cent oplevert!
Voor de soepele omslag heeft ze 200 grams aquarelpapier, binnen en buiten beplakt met Elefantenhaut, net als de spiegel op de borden. De scharnieren bestaan uit dun leer, tegengeplakt met papier. Zowel op de rug als op het voorplat is de titel op een schildje aangebracht.
scharnierboek van Ine
In de band en omslag heb ik het werk van de BBC verbeeld: veel bezig zijn met diverse materialen. Zo heb ik voor de omslag kurk gebruikt en voor de borden dun hout. De letters zijn uit leer gesneden en bewerkt volgens de 'mosaïque bombée' - techniek, waarbij de randen van het leer geschalmd worden, zodat een bol effect ontstaat. Ondanks het gepriegel is dat met veel geduld en werkend met een scalpel aardig gelukt. Maar over het uiteindelijke resultaat van het boek op zich ben ik niet tevreden. De houten borden heb ik langs de rug schuin afgeschuurd, zodat ze precies op de rug aansluiten. Maar ze blijven niet op hun plaats en schuiven over de rug heen. Bert ontdekt echter waarom! Ik heb de bordscharnieren (die aan de B uitsteken op het voorplat en aan de rechte bandjes op het achterplat) om het bord heen gemaakt en niet dubbel aan de letter of het bandje zelf. Daardoor ontstaat er te veel speling en kan het bord 'aan de wandel'.
Dus is mijn huiswerk bepaald: opnieuw de scharnieren maken!
Om het scharnierboek goed beschermd op te bergen, heb ik er een eenvoudige boekdoos voor gemaakt volgens de aanwijzingen in Boxes for the protection of books: their design and construction, uitgegeven door de Library of Congress, Washington 1994. Een prima en duidelijke handleiding.
boekdoos voor het BBC-scharnierboek

Bert is in een ver gevorderd stadium met zijn scharnierboek. Hij maakt vandaag de rugbandjes op maat en schalmt de uiteinden die over elkaar geplakt gaan worden.
scharnierboek in wording van Bert
Jaap wil zich bekwamen in het kapitaalbesteken en heeft Jopie gevraagd hem de fijne kneepjes van dit handwerk bij te brengen. Jopie heeft keuze genoeg uit de te maken kapitaaltjes en na enig overleg kiezen ze voor een niet al te ingewikkeld dubbel kapitaaltje in twee kleuren met pareltje op de snede.
Jopie vertelt Jaap hoe hij op de beste manier het boekblok in het 'derde handje' kan plaatsen om het beste zicht op het werk te hebben. Thuis heeft Jaap al voorbereidingen getroffen door kernen van touw te plakken op een stukje shirting. Nu spannen ze er nog een touwtje boven voor het maken van het dubbele kapitaal. En dan is het afwisselend met de lichte en donkere kleur steken maken om de kernen en zorgen dat de draden gelijkmatig aangetrokken worden, zodat een fraai regelmatig patroon ontstaat. Om de handelingen goed in zijn vingers te krijgen gaat hij de hele middag door met besteken.
beslissen welk kapitaal gemaakt gaat worden
opperste cencentratie


Oefening baart kunst!
dubbel kapitaal met pareltje op de boeksnede

Jopie gaat ook maar door aan het besteken van kapitaaltjes op haar miniboekjes. Zoals we al vaker geschreven hebben, heeft Jopie een bijzondere belangstelling voor het maken van allerlei soorten kapitaaltjes en produceert ze van ieder type een mini-uitvoering. T.z.t. laten we een collage zien van al haar gemaakte kapitaaltjes!

Marjolein is ook in kapitaaltjes-sfeer: ze besteekt het 'aangeplakte' kapitaal op het 5de boekmodel van Goddijn, de Gothische band uit de 17de eeuw.
kapitaal in wording op het 5de boekmodel van Goddijn

Anton maakt van het BBC-verslagenboek een Duitse band. Hij heeft de rug ingezaagd en is nu op de naaibank de katernen op verzonken touwtjes aan het naaien. Na ieder genaaid katern drukt hij met een vouwbeen het katern even goed aan. Zo ontstaat een compact boekblok.

naaien op verzonken touwtjes in de ingezaagde rug

Bert daarentegen heeft op gespleten leren bandjes genaaid om op de rug ribben te kunnen maken voor het 4de boekmodel van Goddijn, de Gothische band uit de 15de eeuw.
Omdat we buiten toch weer mistbanken zien ontstaan, besluiten we maar wat eerder te vertrekken, zodat iedereen nog voor donker thuis is.