Verslag van zaterdag 7 oktober 2007: een proefdag

Een proefdag, letterlijk én figuurlijk. Letterlijk omdat er heerlijke traktaties zijn én omdat Bert als 'proef' meedraait. Figuurlijk omdat we proeven maken van een foto-albumbindwijze, waarbij de fotobladen, na gerild te zijn, op elkaar gelijmd worden.

Maar eerst worden de batikwerkstukken bekeken. Marjolein heeft het ronde patroon van de batikstof terug laten komen in de vorm van het voorplat en de knoop waarmee het boek gesloten kan worden. Bovendien heeft ze op het voor- en achterplat een reliëf van cirkels onder het linnen verwerkt, hetgeen jammer genoeg op de foto's niet duidelijk te zien is.

Boekblokpapier, linnen en kleur van de knoop zijn geheel aangepast aan de kleur van de batikstof, zodat er een fraai geheel ontstaan is.


Fem kreeg bij 'haar' batikstof associaties met bamboe. Dus sneed ze in de tuin een stengel bamboe af, om die in de rug te verwerken. De stengel liet ze drogen, zodat ze de juiste maat kon nemen voor de hoogte van haar boekblok. Bij eerdere proeven had ze ontdekt dat de stengels bamboe krompen tijdens het drogen!
Om de rankheid van  de bamboestengels te suggereren maakte ze een hoog, smal boek.  De kleur van het katernpapier en van de eigengemaakte marmerschutbladen liet ze overeen stemmen met de kleur van de batikstof.
Ze naaide de katernen op lintjes, gemaakt van de batikstof. Daarna legde ze de bamboe-stengel tegen de rug en wikkelde ze de lintjes eromheen. Het boek scharniert perfect.

Een ander ontwerp maakte ze voor het boekje: 'batikken op papier'. Dat boekje ligt in een doosje op het achterplat van de met batikstof beklede band. In het voorplat is een uitsnede gemaakt waardoor de titel van het betreffende boekje te lezen is.

Ik (Ine) nam de driehoeken van de batikstof als uitgangspunt voor mijn ontwerp. Voor het bekleden van de band leverde dat geen problemen op, maar al gauw bleek dat het snijden van het boekblokpapier wel de nodige moeilijkheden opleverde, vanwege de rechte kant waar de linker kant van de driehoek mee eindigt. Dus moest er gedeeltelijk handmatig gesneden worden. Eerst werd blad voor blad gerild, de rilstrook omgevouwen en het blad direct tot aan de rilstrook opgevuld met even dik papier. Daarna kon de linker kant van de driehoek van het boekblok gesneden worden. Vervolgens werd het opvulpapier verwijderd en de omgevouwen rilstrook teruggevouwen. Toen kon de rechter helft van de driehoek gesneden worden. Daarna werden staart, kop en voorkant gesneden. Nu restte nog het handmatig snijden van de rechte kop van de rug, door de uitstekende driehoek van de teruggevouwen rilstrook (ontstaan door het machinaal snijden van de schuine linkerzijde) af te snijden, hetgeen een lastig werk was en resulteerde in een ongelijke snede. Voorzichtig schuren van de snede loste tenslotte ook dat probleem op.
Omdat het boek als monsterboek voor batikstoffen met hun beschrijving gaat dienen, zijn er busschroeven gebruikt, zodat er extra bladen in- of uitgehaald kunnen worden.

Na het bekijken van de in marmer gebonden boeken, vertel ik over mijn poging om perkament te maken. Via een jager had ik een reebokhuid gekregen, die ik vervolgens weer weg wilde geven, omdat ik dacht er niets mee te kunnen doen. Maar na een geweldige, enthousiaste en positieve stimulans van Henk de Groot heb ik die huid samen met mijn buurman bewerkt. Het was een zeer geslaagd experiment en over het resultaat zijn we beslist niet ontevreden.


De middag wordt besteed aan de naailoze binding van een fotoboek. Jopie had deze methode een keer ontdekt bij een te repareren boek en was erg te spreken over de manier waarop het fotoboek openviel, te danken aan de constructie van het laatste blad.

Het fotokarton wordt allereerst op de juiste maat gesneden, rekening houdend met de rilstrook (15 à 20 mm) die aan ieder blad komt. Daarna worden alle bladen gerild, behalve het laatste blad.

Rillen kan op een speciaal rilbord, zoals Jopie gemaakt heeft. (zie foto hieronder). Op een stuk bord wordt een dikke aanlegreep van bord geplakt en twee dunnere stukken karton, zodat een uitsparing overblijft waarin gerild kan worden. Zo kun je voor jezelf diverse rilborden maken met verschillende breedtes van rilstroken.


Rillen kan ook handmatig langs een liniaal met een vouwbeen!


Maar rillen kan ook met een rilapparaat of een snijmachine waar een rilkop bij geleverd is.
Iedereen doet het op zijn eigen manier!
Vervolgens worden de fotobladen op elkaar geplakt, door steeds de rilstrook in te smeren en daarop goed gelijk in de rug en aan kop en staart het volgende fotoblad te plakken (met de rilstrook naar boven).
Het is wel handig, om ongewenst vastplakken te voorkomen, een antiplakvelletje onder de rilstrook te leggen alvorens het volgende fotoblad op te plakken.
Het laatste niet gerilde fotoblad wordt tenslotte niet op, maar onder de rilrand geplakt.


Omdat dit blad niet gerild is, steekt het uit buiten het boekblok. Daarom wordt het boekblok nu omgedraaid met de rilstrook naar beneden en wordt het laatste blad gelijk gesneden aan het boekblok. ( zie foto hieronder).
De achterkant van het boekblok is die kant waar de rilstrook zichtbaar is; de voorkant van het boekblok heeft een geheel glad blad, zoals op bovenstaande rechter foto te zien is.
Er wordt om de rugkant van het boekblok een linnen strook geplakt, die begint op de rilstrook en via de rug doorloopt tot enkele millimeters / centimeters (naar eigen keuze) op het voorste blad. Deze linnen strook verstevigt de ril en werkt de rug mooi af. De strook kan in kleur gelijk zijn aan de fotobladen (rechter foto), contrasterend of in de kleur van het omslaglinnen (linker foto), geheel naar eigen inzicht. Om te veel opdikking van rilstrook én linnen onder het laatste blad te voorkomen, kan het linnen eventueel ook over de hele breedte van het laatste blad geplakt worden.
Eventueel kunnen er nog spinrag- of pergamijn-tussenvelletjes of i.d ingeplakt worden op de rilstroken van de fotobladen.
Als de fotobladen niet zuiver recht opgeplakt zijn, kan het boekblok nu gesneden worden, maar dan moet het wel opgevuld worden.
De maten van het boekblok zijn bepalend voor het maken van de bandzetterband.

Nadat de buitenkant van de band beplakt is, wordt ook de binnenzijde afgewerkt, hetzij met een binnenrugstuk en sierpapieren spiegel op de binnenkant van het voorplat (zoals op de rechter foto hieronder), hetzij met een stuk linnen dat vanaf de voorkant tot ongeveer een derde op het achterplat doorloopt (zoals op de linker foto hieronder en de beide foto's hierboven).
Dit geheel naar eigen inzicht.
Nu rest nog het inplakken van het boekblok in de band. Dit vergt even aandacht, want het laatste blad mag maar tot de rilstrook ingesmeerd worden. Daar zit het effect van deze bindwijze; de rilstrook fungeert nl. als scharnier tijdens het bladeren in het fotoboek, waardoor ieder blad mooi plat openslaat. Bekijk de onderstaande foto's maar.


opengeslagen fotoboek. let op rilstrook op achterplat. detail van de werking van de rilstrook
De rilstrook van het laatste blad wordt afgedekt, zodat het laatste blad ingelijmd kan worden. Vervolgens wordt het ingelijmde boekblok op het achterplat geplakt en onder bezwaar te drogen gelegd. Het voorplat blijft dus los en is daarom ook afgewerkt aan de binnenzijde.
Conclusie: een snelle manier om een goed openslaand fotoboek te maken, maar lastig om alle bladen goed op elkaar te plakken.