Verslag van zaterdag 2 juni 2007. Een tweede aanvezel-experiment.


De bbc-groep is vandaag erg klein; alleen Anton, Fem, Jopie en ik (Ine) zijn aanwezig.

We besluiten verder te gaan met het aanvezelexperiment en wijken daarvoor uit naar Dronten, omdat Anton daar, in de drukkerij van zijn zoon Wim, zijn aanvezelbak opgeslagen heeft.

We bekijken en bespreken allereerst nog eens de resultaten van het eerste experiment van november 2005, waarvan het verslag op onze website te lezen is onder 'verhaal van de leden'.

Van de 6 proeven die we toen gedaan hebben, vonden we de eerste de meest geslaagde, maar de aangevezelde laag net iets te dun. Daarom besluiten we nu i.p.v. 5 gram aanvezel-papier 8 gram te gebruiken en ook 8 gram solvitose. Omdat we donkere gehavende papieren hebben, snijden we het donker getinte aanvezelpapier van de Middelste Molen in kleine vier-kantjes. Jopie weegt alles secuur in porties precies af.

Indertijd hebben we geen Japans papier gebruikt om de aangevezelde bladzijden mee te be-dekken en daardoor te verstevigen. Nu willen we experimenteren met DC-papier (gelijmd Japans papier van De Tiendschuur uit Tilburg) en met ongelijmd 9 grams Japans papier.

Fem begint eerst de diverse plooien en kreukels uit de aan te vezelen papieren te strijken.

Daarna bereidt ze de pulp door de vierkantjes aanvezelpapier met de solvitose in de blender op stand drie te laten mixen, eerst 90 tellen, maar tenslotte 100 tellen.

toevoegen van stukjes katoenlinters toevoegen solvitose
stand 3, 100 tellen mixen

Anton vult de bak totdat het waterniveau het gaasraam raakt.

Op het gaasraam leggen we de drager: een stuk zeefdrukgaas, en dan kunnen we beginnen met het experiment.

1. vier kleine aan te vezelen papieren van een poëzie-bundel worden zodanig op de drager gelegd dat er na het aanvezelen weer 2 dubbelgevouwen bladen van gemaakt kunnen worden om op die manier het kapotte katern te herstellen.

Het geheel wordt afgedekt met het aandrukraam.

Via de inlaat wordt de bak verder met water gevuld totdat de papieren onder water staan.

De pulp wordt in de bak uitgegoten en door het water verspreid.

Daarna wordt de kraan van de aanvezelbak open gezet, zodat het water in volle vaart weg kan stromen. We vergeten helaas het aandrukraam weg te halen, zodat veel pulp in het raam blijft zitten als we dit optillen en we dus gaten veroorzaken in de vezelmassa op de drager!

2. Nadat alles schoongespoeld is, starten we de hele procedure opnieuw. We moeten er wel helemaal weer in komen, want nu vergeten we het aangevezelde werk te bedekken met Japans papier of bakpapier. Bij het opnemen van het werk uit de bak zien we de pulp zich gaan bewegen over de hele drager, weg van de gaten in het papier.
Dat was niet de bedoeling! We wrijven en pulken de pulp van het vel en de drager, en spoelen de vier papieren schoon, om daarna opnieuw te beginnen.

3. Alle goeie dingen in drieën. Dat dachten we dus! Jopie vindt het opgelegde DC-papier te rimpelig en gaat het gladwrijven. En daarmee wrijft ze ook de pulp weg!!!

We proberen of het geheel nog te redden is door het, nadat het werk uit de bak genomen is, te bedekken met bakpapier en er vervolgens met een roller overheen te gaan. Dat is bepaald geen goed idee, want nu is de pulp helemaal weggedrukt. Blijft niets anders te doen dan alle pulp en DC-papier weer te verwijderen.

4. We merkten op dat er vooral in het midden van het werk ook nog te veel water achterbleef. Dat zal ook de reden zijn waarom de pulp gaat 'zwemmen' tijdens het oppakken van het werk.

Daarom plaatsen we op het laatst een balkje onder de bak en zien inderdaad de laatste restjes water weglopen. We dekken het geheel af met DC-papier en daaroverheen bak-papier, om te zorgen dat alle pulp op zijn plaats blijft tijdens het oppakken van het werk uit de bak. We leggen het geheel op een met doekjes beklede plank, verwijderen het bakpapier, beleggen het werk ook met doekjes en een plank en plaatsen er bakstenen op, zodat het onder bezwaar kan drogen.

We vragen ons af of het zeefdrukgaas als drager niet te slap is. Zouden we niet met steviger materiaal moeten werken, zodat het geheel vlak blijft bij het oppakken uit de bak? Ik heb een stuk horregaas bij me en dat snijden we op maat van de aanvezelbak. Eens uitproberen of dat beter werkt als steun onder het zeefdrukgaas.

5. Het horregaas leggen we eerst op het rooster in de bak, daarop als drager het zeefdruk-gaas, dan het aan te vezelen papier: muziekpapier: 'Wien, du Stadt meiner Träume'. Vervolgens herhalen we de aanvezelprocedure: water inlaten, pulp toevoegen, water weg laten lopen en tegelijk het aandrukrooster verwijderen, geheel afdekken met DC-papier en bakpapier. Inderdaad is het werk nu goed op te pakken en te vervoeren. Maar........., zou het gaaspatroon niet doordrukken in het papier????
Volgende probleem dus dat bekeken moet worden.

6. Fem wil experimenteren met een andere manier van het werk uit de bak nemen, én met afdekken met ongelijmd Japans papier. Ze heeft eerst horregaas neergelegd, daarop de drager van zeefdrukgaas en dan het aan te vezelen papier: twee bladzijden uit 'schoolbord tekenen'.

We ontdekken dat er na het aanvezelproces op diverse delen die niet aangevezeld hoefden te worden, toch pulp is blijven liggen. We kunnen dat teveel wel handmatig wat weghalen, maar wat is de oorzaak ervan? Hebben we teveel pulp in de bak gegooid???? We besluiten dat je ook rekening moet houden met de grootte van de aan te vezelen stukken én met de hoeveelheid van dergelijke plekken. Dat moeten we met de volgende proef dus goed in de gaten houden.

Fem dekt het werk vervolgens af met 9 grams ongelijmd Japans papier. Ze vermoedt dat de solvitose in het mengsel voldoende is voor de verlijming van het Japanse papier. Pas later bedenken we dat de solvitose in de pulp aanwezig is. Op de gave delen van de bladen ligt dus geen solvitose. Die delen zijn wel vochtig, maar of er in dat vocht nog voldoende lijm-kracht aanwezig is? Dat betwijfelen we.
Fem wil het werk nu anders oppakken uit de bak: i.p.v. aan de hoeken schuin tegenover elkaar, aan de hoeken aan dezelfde kant. Dat blijkt prima te gaan.

7. Nu het oppakken van het aangevezelde vel prima gaat door de hoeken aan één kant op te pakken,wil ik kijken of dat ook gaat zonder horregaas eronder. We gaan bij deze proef bekijken wat er gebeurt als we bladzijden aan gaan vezelen waarop aan weerskanten plaatjes geplakt zijn. Niets dus. De plaatjes blijven gewoon op hun plaats en de gaten in de bladzijde worden prima gevuld met de pulp. We bedekken het geheel met DC-papier. En dan pakken we het vel op de nieuwe manier uit de bak: aan één kant.
Dat gaat ook zonder horregaas eronder pefect.

8. We nemen nog een keer een proef met het afdekken van ongelijmd Japans papier en gebruiken er een aangetast muziekblad voor: 'Suse, liebe Suse'.

9. Als laatste proef bekijken we of er verschil in resultaat te zien is na gebruik van 'ritselend' Japans papier, i.t.t. het 'geruisloze' Japans papier dat we bij 6 en 8 oplegden. We hebben voor deze proef twee bladzijden uit een dierenboek: één blad met het 'Voorwoord' en één met een pentekening van een olifant.

Algemene opmerkingen na een middag aanvezelen:

- Het is belangrijk om op het laatst het latje onder de aanvezelbak te schuiven, zodat al het resterende water vanuit het midden van het blad papier ook wegvloeit.

- Er moet geen water achterblijven op het aangevezelde blad papier of op de drager, want dan gaat de pulp 'zwemmen' als blad en drager opgepakt worden.

- De drager (het zeefdoek) moet niet even groot zijn als het rooster van de aanvezelbak.
Er moet een opening van een paar mm blijven om het water gemakkelijker weg te laten lopen.

- Er moet bekeken worden hoeveel pulp er in verhouding tot de aan te vezelen plekken gebruikt moet worden.

- De katoenlinters hebben we 100 tellen op stand 3 in de blender vermalen in een verhouding van 8 gram vezelstof op 8 gram solvitose.

- We moeten zorgen dat we een verstuiver hebben waarmee dunne stijfsel op het aange-vezelde vel gespoten kan worden.

- De drager moet liefst iets steviger zijn dan het nu gebruikte zeefdoekgaas.

- Er moet na het aanvezelen, dus nadat het water weggelopen is, niet gewreven worden over de natte vezelmassa, noch met de handen, noch met een roller.

- Het aandrukrooster moet direct nadat de kraan geopend is, opgetild worden.

- Drager met vel aangevezeld papier kan uit de bak gehaald worden door de drager aan de hoeken van één kant op te pakken.

- Het rooster in de vezelbak moet strak horizontaal zijn.
Resultaten van het aanvezel-experiment
Opmerkingen t.a.v. alle aangevezelde papieren:

1. Over het algemeen zien de bladen er rimpelig uit aan de kant waar gedoubleerd is. De ongedoubleerde kant is gladder van structuur. De rimpels zijn evenwel met het vouwbeen glad te wrijven.

2. Er zijn veel 'lekken' van pulp op plaatsen waar het niet moet komen: over de gave tekst of op de achterkant van het blad. Merkwaardig dat we daar in november totaal geen last van hadden. Die overbodige pulp kan er overigens wel eenvoudig afgepeuterd worden, maar het moet voorzichtig gebeuren om het originele papier niet te beschadigen.

3. Opvallend is dat veel 'lekken' op de achterkant van de papieren, links van het midden zitten, richting waterinlaat.

4. Japans DC- papier is evenals het ongelijmde Japanse papier, na droging nog te verwijderen, maar ook dat moet voorzichtig gebeuren om daarmee niet het aangevezelde stuk los te trekken.

5. Het ongelijmde Japanse papier zit wel verkleefd op de aangevezelde gedeelten, maar niet op de rest. Het kan heel gemakkelijk weggetrokken worden, zoals onderstaande foto toont !

5. De doorzichtigheid van alle gebruikte Japanse papieren is goed. Er is geen verschil in resultaat tussen de 'ritsel'-Japanse papieren en de 'geruisloze'.

6. De drager moet beslist glad, vlak en zonder plooien zijn. Fem gebruikte een drager met een vouw erin en die vouw zit nu ook in het aangevezelde papier. (zie foto).


7. Door het afdekken met Japans papier zitten er nu géén gaten in de pulp langs de buitenkant van het papier, zoals we in november wel hadden. Het Japans papier maakt van papier en aanvezeling één geheel.

8. Het lijkt beter om het Japans papier in de juiste looprichting op te leggen, dus looprichting kop/staart. We zien dan minder rimpeling van het blad én een lichtere doorschijnendheid.

Resultaat van de bladen van de 'Albumversjes' (proef 1 t/m 4).

De opzet: 'twee bladen weer aan elkaar maken om het katern te kunnen vormen' is helaas mislukt. De bladen zijn gaan 'zwemmen' en liggen dus niet meer op één lijn. Het geheel is erg rimpelig geworden. Er zit een dunne plek aan de zijkant (A), maar dat is niet zo erg, want die zijkant moet toch gesneden worden. Kwalijker zijn sommige hoeken (B). Daar zit alleen Japans papier en geen pulp. De pulp is waarschijnlijk tijdens het oppakken van drager met blad weggedreven, omdat er nog te veel vocht op de drager lag.

De 'achterzijde' van de bladen heeft op de drager gelegen en aan die kant zou dus helemaal geen pulp moeten liggen. Dat is wel het geval op diverse plaatsen (C).
Op bovenstaande foto is de verschuiving van de bladen duidelijk te zien !
Om deze bladen toch goed én uitgelijnd aangevezeld te krijgen, zouden ze nóg een keer geweekt moeten worden, zodat zowel DC-papier als overtollige pulp verwijderd kunnen worden. En dan opnieuw aanvezelen op een volstrekt vlak rooster in de aanvezelbak, zodat er géén water achterblijft op het papier en de drager, waardoor de bladzijden en de pulp gaan 'zwemmen' bij het oppakken !
Resultaat van het muziekpapier: 'Wien, du Stadt meiner Träume' (proef 5).

Het horregaaspatroon is niet doorgedrukt in het blad, wel in de zijkant van het nieuwe papier, maar dat wordt toch weggesneden. Ook op deze bladen zijn resten pulp zowel op de voorkant (V), als op de achterkant (A) van het blad achtergebleven. Dat is ook duidelijk op 'V' door het DC-papier heen te zien; overal zitten wazige witte dotjes pulp. De grote dot op 'A' blijkt weg te halen, zonder schade te veroorzaken aan het muziekpapier.

VA

Goed te verwijderen restant achtergebleven pulp. Na het verwijderen van die dot, is het hele blad schoon van pulp!


Ook op de 'Inhoud'-pagina is geen pulp achtergbleven. Het resultaat is prima. Er is geen overgang te voelen tussen aangevezeld en origineel papier.

Goed ogend resultaat na het op maat snijden van de bladen. Jammer van de dotjes pulp onder het DC-Japans papier.

Resultaat van de twee bladzijden uit 'schoolbord tekenen' (proef 6).
Een groot deel van het ongelijmde Japanse papier zit vast. Daar waar het los zit, is het heel gemakkelijk open te knippen/snijden en van het hele blad weg te trekken! Er zit een dunne laag pulp op de tekst, die evenwel voorzichtig weg te krabben is. Ook op de randen van het papier is te veel pulp achtergebleven, evenals op de achterkant van één blad, maar de randen kunnen met een vouwbeen goed glad gewreven worden, waardoor er één geheel ontstaat.

Wegtrekken van het ongelijmde Japanse papier van het in eerste instantie gedoubleerde blad gaat prima, zonder schade aan de tekst of het blad aan te richten. Alleen bij de randen van het papier moet je voorzichtig te werk gaan, om niet de aangevezelde pulp te beschadigen.
Nadat het Japanse papier verwijderd is, kan ook de dunne laag achtergebleven pulp van de tekst geschraapt worden. Op de foto is te zien hoeveel pulp er weggehaald wordt!!

Resultaat is een helder aangevezeld blad, te zien op de rechter foto !

Omdat het doubleren tijdens het aanvezelen mislukt is, gaan we nu handmatig de twee blad-zijden uit 'schoolbord tekenen' doubleren.

Na enkele proeven genomen te hebben met het lijmen met verdunde Compex én met sterk verdunde tarwestijfsel, besluit Fem de verdunde tarwestijfsel te gebruiken. (1 op 5 aange-maakt en daarna verder tot vloeibaar verdund).

Op een plank hebben we het te gebruiken Japanse 'ritselpapier' in de juiste looprichting (van kop naar staart) met een strookje plakband vastgezet en daarna teruggeslagen, zodat het aangevezelde ingesmeerde blad op de plank gelegd kan worden. Het Japanse papier wordt glad gerold met een roller, vervolgens beneveld met water, gedept met een doek, en daarna aan de lucht gedroogd.
Doubleerproef met twee soorten Japans papier in verschillende looprichting.

We zijn benieuwd of er verschil te zien is in het eindresultaat als je het Japans papier wel of niet in de looprichting verwerkt. Conclusie: dat verschil is zeer duidelijk! Breng je het Japanse papier in de looprichting op, dan blijft het gedoubleerde blad glad. Pas je het in de verkeerde richting toe, dan gaat het gedoubleerde blad golven.

Als Japans papier hebben we een 'ritselende' (aan de bovenzijde van het blad) en een 'geruisloze' soort (aan de onderzijde van het blad) gebruikt. In het eindresultaat is dat niet terug te zien. Ook hebben we 2 soorten verdunde stijfsel gebruikt: compex en tarwestijfsel.

Maar ook daarin zien we geen verschil bij het eindresultaat.

We strijken sterk verdunde tarwestijfsel op een kwart deel van bovenaf en een kwart deel van onderaf. In de middenhelft gebruiken we verdunde compex.

Over de titel en de eerste anderhalve muziekbalk gaat het 'ritsel'-papier, in de verkeerde richting. Er komen direct rimpels, maar die kunnen we goed wegrollen.

Over de onderste muziekbalken gaat het Japanse papier dat in de goede looprichting loopt. Geen rimpeling te zien! Opvallend is dat de bovenste helft van het blad, dat bedekt is met het in de verkeerde richting lopende Japanse papier, donkerder oogt dan de onderhelft. Kijk je echter vanaf de zijkant op het blad, dan lijkt die bovenste helft witter!

Nadat het gedoubleerde blad geheel gedroogd is, golft de bovenkant heel erg. De kant dus die met het in de verkeerde richting lopende Japanse papier bedekt is !

Resultaat van de bladzijden met opgeplakte plaatjes (proef 7).

De pulp is erg rimpelig achtergebleven op de voorkant in de gaten van het blad en langs de randen. Aan de achterkant ziet het er beter uit. Maar met een vouwbeen is de voorkant goed te bewerken en ontstaat er een gladder geheel! De dikte van de pulp is prima; er is geen overgang te voelen tussen het aangevezelde gedeelte en het originele blad.

Het DC-papier over de plaatjes is geen succes. De plaatjes zijn er erg vaag door geworden. Het DC-papier kan voorzichtig weggetrokken worden van de plaatjes, maar niet van de tekst, want dan trekt het DC-papier inkt mee, waardoor een vage tekst achterblijft. Verwijderen van het DC-papier gaat echter perfect door het blad weer onder te dompelen in water. Je kunt het er dan direct geheel vanaf halen, zonder tekst of tekeningen te beschadigen.


voorkant

Verschil in rimpeligheid van de pulp op voor- en achterkant van het blad. Ook is het effect van het DC-papier op het plaatje goed te zien !


achterkant

Resultaat van het muziekblad: 'Suse, liebe Suse' (proef 8).

We hebben ongelijmd Japans papier gebruikt en dat is in het resultaat te zien. Op sommige plekken heeft het wel gehecht, op andere niet en daar rimpelt het als je eroverheen wrijft. Het Japanse papier kan heel eenvoudig weggetrokken worden zonder de tekst te beschadigen.

Ook op deze bladen zijn restanten pulp achtergebleven, maar aanzienlijk minder dan op de voorgaande proefbladen. Door het schuin houden van de aanvezelbak op het laatst is er meer water en pulp weggelopen. De rimpels/vouwen in het Japanse papier zijn niet weggetrokken tijdens het drogen, dus is het toch zaak bij het opbrengen van het Japanse papier erop te letten dat het direct zonder plooien opgebracht wordt.

Resultaat van de proef met 'ritselend' Japans papier (proef 9).

Het 'ritselende' Japanse papier is ongelijmd en laat hetzelfde resultaat zien als het 'geruis-loze': het hecht niet aan het gave blad, wel aan de aangevezelde gedeelten. Er zitten veel rimpels op de voorkant van de aangevezelde bladen, wat volgens mij toch veroorzaakt wordt door het niet hechten van het Japanse papier.


Op de achterzijde van de bladen is het aangevezelde gedeelte prachtig glad. Wel is er aan deze kant ook weer pulp 'gelekt', weer links van het midden. Maar dat ligt waarschijnlijk toch wel aan het niet meer strak horizontaal liggen van het rooster in de aanvezelbak. Het is in ieder geval een verschijnsel waar we in november, tijdens de eerste experimenten, totaal niet mee te maken hadden.

De doorschijnendheid van deze ongelijmde Japanse papieren is hetzelfde als van het gebruikte DC-papier. Ook is er géén verschil te zien in het resultaat van het 'ritselende' Japanse papier of het 'geruisloze' Japanse papier.