|
| Zaterdag 2 oktober 2004 We zijn vandaag niet met de voltallige groep. Jopie is geblesseerd aan haar schouder door een desastreuze val voorover over een winkeldrempel en kan daardoor haar arm niet gebruiken. Hans heeft een staaroperatie ondergaan en mag nog geen inspanningen verrichten. Anton is ook al gehandicapt: teen gebroken en loopt nu met zijn voet in het gips. Maar hij is er gelukkig wel, evenals Adrie, Fem, Frans, Henny en ik, Ine. Handmatig werken Anton laat trots zijn boek zien. Hij heeft een oud boek op de kop getikt in de kringloopwinkel en dit uit elkaar gehaald om het in de Karolingische band te binden. In plaats van de dikke 12mm MDF-platten heeft hij berkenmultiplex van 9mm dikte gebruikt, omdat hij dat mooier vond. Het bewerken van het berkenmultiplex leverde echter meer moeilijkheden op omdat het harder is en splintert. Zijn uitgangspunt was om alles handmatig te doen, omdat men in die vroegere jaren ook geen elektrische boren had. Natuurlijk is het hem, na enig nadenken en worstelen met de materie gelukt om mooie gaatjes en gleuven te maken. Dus laat hij ons zien hoe hij te werk is gegaan met een lijmtangetje en een fret. |
| De lijmtang zet hij op de plek waar het gaatje gemaakt moet worden, zodat tijdens het boren van het gaatje met de fret het hout niet splijt. Dat werkt prima. Als het gaatje schuin vanuit de rug naar de bovenkant van het plat gemaakt is, kan de lijmtang van het plat weggehaald worden en kunnen de losgeboorde splinters hout met een scherp mesje weggesneden worden. |
 |
||
 |
Daarna kan met een rond vijltje eventueel het boorgat nog geschuurd worden. Vervolgens wordt het touw erdoor getrokken. |
| Fem heeft precies dezelfde gedachte gehad over het handmatig werken en is thuis met een tweede boek begonnen om dit onbekleed te laten, zodat de constructie van gaatjes, gleuven en doorrijgen van de touwen goed te zien blijft. Ze heeft de gaatjes eveneens met een fretje geboord, maar gebruikte i.t.t. Anton een hele dunne om alleen kleine gaatjes te maken. Daarna is ze verder gegaan met een handboortje; de gaatjes verticaal door het plat met een 3mm boortje en schuin van de rug naar het plat met een 4mm boortje. De gleuven voor de touwen heeft ze eerst met een scherp mes ingekerfd, om ze daarna met een rond vijltje uit te vijlen. Dit werkt uitstekend. En …… allemaal handmatig! |
 |
 |
||
|
inkerven met mes
|
vijlen van de gleuven
|
||
 |
 |
met de beitel de uitsparing voor de sluitbanden maken, ook weer nadat eerst de lijnen met een scherp mes ingekerfd zijn. Tong, kettingsteekkapitalen en bekleden band Frans, Henny en ik hebben de tong op de rug gelijmd en het kettingsteekkapitaal aan kop en staart gemaakt. |
 |
 |
Daarna worden de tongen rond geknipt en wordt het boek bekleed met zeemleer. |
 |
 |
||
 |
 |
Tenslotte worden de tongkapitalen met het rugleer gefestonneerd. |
| Slotjes maken Anton leert ons hoe we op een handige manier de slotjes kunnen maken, niet per klein onderdeeltje, maar op een reep koper om goed houvast te hebben. Fem heeft koperen kopspijkers die we voor de sluiting kunnen gebruiken. 1. de breedte van het slotje met potlood aftekenen op een koper/messingplaat van 1mm dik. Daarna de reep afknippen met een blikschaar. |
 |
| 2. in de bankschroef, (waarvan de bekken met alum. plaatjes of vilt afgedekt zijn om beschadigingen te voorkomen), de bramen even rondom wegvijlen. |
 |
| 3. op papier een werktekening van het slotje maken en daarna de lijnen a-b-c-d op een haaks reepje koper overbrengen met potlood, niet met een kraspen, want dat geeft onherstelbare krassen. Op de andere haakse hoek van dit reepje koper kan een tweede slotje afgetekend worden. (de middelste foto laat zien hoe de lijnen met een haak op het reepje koper overgenomen worden. De rechter foto toont het slotje dat reeds bevestigd is aan het boek, met daarnaast het strookje koper waarop de lijnen voor het nieuw te maken slotje afgezet zijn, de cirkel getrokken is en het middelste gaatje met de centerpons geslagen is). |
 |
| 4. met de centerpons in het hart van lijn a – d een gaatje slaan. 5. met een steekpasser de ronding e afzetten tot lijn a. (de steekpasser mag hier nu als een kraspen werken). 6. de getrokken cirkel verlengen met potloodlijnen f, haaks op lijn b. 7. om de "hals"- ronding straks goed te kunnen uitknippen, worden daar ook gaatjes geboord. Om de plaats van die gaatjes te markeren, bepaal je het hart tussen de lijnen a-b-f. Daar worden gaatjes met de centerpons geslagen |
 |
| 8. op het rechthoekige gedeelte van het slotje, (tussen lijnen b – c), komen de gaatjes om het slotje aan het boek te bevestigen. De plaats ervan bepaal je door een hartlijn tussen b en c en het verlengde van f. (of naar eigen inzicht te doen). Met de centerpons ook deze gaatjes slaan. |
 |
 |
| 9. met een boortje van 1½ mm worden alle centerponsgaatjes geboord. Het is ideaal als je werkt met een bankschroef met draaiende kop. Anders moet je een andere oplossing vinden om het reepje koper toch liggend in de bankschroef te bevestigen, zodat je zicht hebt op de te boren gaatjes. 10. met een boortje van 3 mm (of groter) wordt het gaatje in het ronde gedeelte verder uitgeboord, zodat het over de kopspijker (die we als sluitknop gekozen hebben) past. Ook de gaatjes voor de te maken "hals"-ronding worden met de 3mm boor bewerkt. |
 |
|
|
boren en resultaat
|
| 11. met behulp van een groter boortje kun je nu handmatig de bramen weghalen. |
| 12. met een blikschaar of kleinere metaalschaar het slotje uitknippen. |  |
|
13. daarna alle rondingen in de bankschroef (of in de hand) in model vijlen. |
|
 |
|
14. met staalwol het slotje poetsen. Eventueel koperpoets gebruiken. |
|
 |
|
Wat is het slotje nu mooi! |
|
 |
| Sluitknop maken We zijn voor de sluiting hierboven uitgegaan van de koperen kopspijker, zodat het gaatje in het ronde gedeelte precies over de kop van de kopspijker past. Wil je echter een kleiner gaatje in het ronde gedeelte hebben, dan kun je zelf een bijbehorende sluitknop maken een gleufje te vijlen in een koperen spijker, zodat het gaatje in het ronde gedeelte precies om het gleufje glijdt. Anton doet twee methodes voor om dit gleufje te maken. Methode met een boor: - knip eerst de kop van de kopspijker af. - zet het resterende gedeelte van de spijker stevig vast in de boormachine - klem het geheel in de workmate. - zet de boor aan - terwijl het spijkertje nu ronddraait, houd je een vijltje op de plaats waar je de gleuf wilt hebben en vijl je door tot de gewenste diepte bereikt is. Een vaste hand is gewenst!!!
|
 |
