Verslag zaterdag 3 februari 2007

Het aantal leden van de bbc-club is vanaf vandaag verminderd. Helaas hebben Rob Koch en Hanna moeten besluiten dat zij wegens te drukke werkzaamheden momenteel geen tijd meer hebben voor de extra activiteiten van een clublidmaatschap. We vinden het allemaal erg jammer en hopen dat het slechts een tijdelijke beslissing is. Nu zijn we dus weer met 11 leden, waarvan er vandaag 8 aanwezig zijn. Jaap, Frans en Henny moesten spijtig genoeg verstek laten gaan.

Allereerst besteden we de nodige aandacht aan het maken van afspraken over de komende expositie in de bibliotheek van Vianen, in de maand april. We krijgen daar twee vitrines ter beschikking en zijn van plan één daarvan te gebruiken voor het exposeren van "Goddijn-werk" en één voor eigen werk.
Bibliotheek Vianen: Spekdam 2, 4132 BP Vianen. Tel 0347-373009

De afgelopen maand is er weer veel gebonden, geëxperimenteerd, gelezen en bezocht, dus wordt er eerst veel tijd besteed aan het elkaar op de hoogte brengen van alle ervaringen.

Jopie en Ine brengen verslag uit over hun bezoek aan de expositie "Oud Papier" in het Museum Het Schielandshuis in Rotterdam en over de lezingen "Over papierrestauratie in relatie tot tentoonstelling", die zij daar zondag 14 januari bijgewoond hebben.
Allereerst vertelde Lina van der Wolde, conservator Atlas Van Stolk, dat "De Atlas Van Stolk" zijn naam én inhoud te danken heeft aan de Rotterdamse houthandelaar Abraham van Stolk die twee passies had: hout en vaderlandse geschiedenis. In 1835 begon Van Stolk met het verzamelen van prenten, kaarten en tekeningen over de geschiedenis van Nederland. Zijn verzameling, ook wel Atlas genoemd, groeide uit tot één van de belangrijkste en omvangrijkste collecties historieprenten van Nederland. Op vele getekende of geschilderde afbeeldingen valt te ontdekken hoe Nederland er eeuwen geleden uitzag, hoe mensen zich kleedden, hun huizen inrichtten of hoe ze hun brood verdienden. Deze unieke collectie wordt beheerd in Het Schielandshuis, en de verzamelwoede van Van Stolk wordt ook heden ten dage in ere gehouden: de collectie wordt nog steeds bijgehouden en aangevuld, geëxposeerd, én gedigitaliseerd en via internet toegankelijk gemaakt.
Vervolgens werd door Frederike Leffelaar, papierestaurator in opleiding, aan de hand van een diapresentatie uitleg gegeven over de restauraties aan prenten uit de collectie. Deze restauraties werden verricht o.l.v. Bas van Velzen door haar én medecursisten van de opleiding bij het Instituut Collectie Nederland,. De gerestaureerde prenten waren op de expositie te bekijken. Interessant was te horen hoe men vuil en vlekken trachtte te verwijderen en de gehele prent een opfrisbeurt gaf via de blotterwash-methode, zonder het risico te lopen dat de niet watervaste inkt/verf van de ingekleurde tekeningen uit zou lopen. Duidelijk werd dat veel geduld nodig was geweest voor het herstellen van scheuren, het aanvullen van hoeken en het retoucheren van details.
Tenslotte deed Jan Stokmans, restaurator Atlas Van Stolk, uitvoerig uit de doeken hoe een meters grote kaart van Rotterdam (9m2) in delen gerestaureerd werd. Het was zeer indrukwekkend hoe hij vele kleine afgescheurde stukjes papier als een puzzel, maar praktisch onzichtbaar, aan elkaar had geplakt. Ook vertelde hij, hoe hij samen met een collega, de verkleuring en verzuring van de kaart door wassen te lijf was gegaan. En zoals we op de expositie zagen: met een zeer bevredigend resultaat.
Bij de expositie verscheen de publicatie: "Oud Papier! Over gebruik, bewaren en restaureren van prent en tekening" van Lina van der Wolde (ISBN 90-6868-434-5), een zeer interessant boek, want Rob kwam de hele dag niet meer toe aan ander werk!

Jopie maakt ons attent op een interessant artikel over Geert van Daal, "Kunstwerk van geld", dat zij gelezen heeft in Portfolio, nr. 4 / 2006, een uitgave van Van Lanschot Bankiers.
(Momenteel te lezen op http://www.vanlanschot.com, onder het kopje: Portfolio/interieur).
Verder laat zij ons een miniatuur exemplaar zien van de recente HBU-uitgave: deel 7, Het Boekblok, gedrukt en gebonden door haar collega Jos van Raay. Hij is weer creatief bezig geweest en het resultaat oogst ieders bewondering. Schitterend.

Fem legt ons de problemen voor die ze tegenkwam tijdens het cacheren van batikstof. Ze wilde van deze stof schutbladen voor "Neeltje" maken en nam daarom stevig papier waar de stof opgeplakt moest worden en dat in kleur paste bij het boekblok. Het papier benevelde ze met de plantenspuit, plakte het met tape vast op een plank en smeerde het daarna met een roller in met een mengsel van lijm en stijfsel. Vervolgens drukte ze de stof op het ingesmeerde vel en wreef het met het teflon vouwbeen helemaal vast. Zo bewerkte ze drie stukken stof.
Daarna legde ze het geheel tussen planken, met bakstenen verzwaard, om de gecacheerde stof mooi glad te laten drogen. De volgende dag voelde alles nog vochtig aan, dus liet ze het geheel nog een dag en nacht liggen. Hierna was de gecacheerde stof inderdaad droog, maar het papier vertoonde allemaal bruine vlekjes. Foxing????
Niet fraai in ieder geval om als schutblad te gebruiken, omdat de papierkant immers tegen het boekblok komt te liggen. Wel vreemd was het feit dat het papier van de gecacheerde stof die helemaal onderop gelegen had, dus onder de meeste druk, helemaal egaal wit was!
Bovendien bleek de stof heel gemakkelijk los te trekken van het papier. Dus er was geen optimale hechting tot stand gekomen. Wel leverde de doordruk van de stof een apart gekleurd papier met een vage tekening van de afbeelding!
Fem vroeg dus aan de clubleden: "wat heb ik fout gedaan? Waar is het mis gegaan?"
Het vermoeden ontstaat dat de afdekking met de planken de oorzaak is van het ontstaan van de bruine vlekjes. Beter zou het geweest zijn om de gecacheerde stof aan de lucht te laten drogen, eventueel afgedekt met absorberend papier. Ook zou de oorzaak kunnen liggen in de kwaliteit van het gebruikte papier. Sommigen gebruiken kraftpapier voor het cacheren, anderen Japans papier of patronenpapier. Vervolgens zou je dan de gecacheerde stof weer op een "schutbladpapier" kunnen plakken. Fem zegt thuis verder te gaan met experimenteren en er de volgende keer verslag over uit te brengen.
luisteren naar en piekeren over cacheerproblemen

Op de werkdag in december beloofde Fem uitvoerig terug te komen op het uitsnijden en bekleden van letters in een boekband. Dus heeft ze voorbereidingen getroffen, maar laat eerst het door haar gemaakte boek "Ester" zien. Fem wijst er op, dat het belangrijk is, te letten op de vorm van de letters. Niet ieder lettertype is geschikt om uitgesneden te worden, omdat er voldoende ruimte in de letter moet zijn om het bekledingsmateriaal door te snijden en weg te werken. Zelf werkt ze graag met het alfabet dat op de foto getoond wordt.

Fem heeft de letter E op bord getekend en uitgesneden, en daarna het bord met buckram bekleed.
Nu demonstreert zij hoe het bekledingsmateriaal doorgesneden wordt, waar kleine delen weggesneden kunnen worden en waar kleine insnijdingen moeten komen om de bekledingsstof mooi glad weg te kunnen plakken op de uitgesneden randen. Soms is het nodig om een hoekje te kleuren met een viltstift in de kleur van het bekledingsmateriaal, zodat het grijs van het bord niet meer te zien is. Na haar demonstratie mag een ieder die het wil de rest van de uitgesneden letters trachten te bekleden

De verpakking van Adrie's traktatie (in december) inspireerde Fem en dus probeerde ze thuis net zo'n fraai doosje na te maken. Het resultaat mag er zijn!

Hans zit met "duizend vragen" over boekmodel 10 en vuurt ze successievelijk op ons af! Gelukkig heeft Anton ook al de beschrijving van dit boekmodel gelezen en dus kunnen we aardig wat problemen oplossen. In plaats van inzagen besluit Hans de katernen gewoon in de prikbak voor te prikken.

Hans en Anton zijn beiden bezig met het opspannen van de bindingen van vlastouw op de naaibank. Anton moppert over de harige en flodderige enden die overal langs de binding wapperen. Jopie geeft hem het advies de binding in te smeren met een klein beetje stijfsel en dat geeft een goed resultaat

Marjolein is bezig met het aanrijgen van de houten platten van het vierde boekmodel. Ze raakt in discussie met Hans en Rob over het wel of niet over laten steken van de platten. Goddijn geeft aan dat een minimale overstek gebruikelijk was en dus besluit Rob dat hij zijn boekblok dan eerst nog moet snijden. De platten heeft hij klaar, maar op exacte maat van het boekblok. Het is voor hem handiger het boekblok kleiner te maken, dan de platten!

Jopie laat ons steeds schrikken met haar gehamer! Ze is bezig met de sloten voor boek-model 5 en timmert er lekker op los.
Ik (Ine) heb, op de titel na, het gedriegde boek met open rug klaar. De ovalen zijn geborduurd in rijgsteken met hetzelfde garen als gebruikt is voor het driegen van de katernen, echter in twee kleurnuances: de eerste serie rijgsteken in licht garen, de tussenliggende rijgsteken in donker garen.

Ik werk verder aan het buidelboekje. De platten zijn aangeregen en nu ga ik een strook leer dunnen om de staart van het boek te bekleden. Als dat is gelukt, smeer ik het leer in met stijfsel en breng het leer aan op de onderkant van het boek! En dan is het helaas alweer tijd om op te ruimen.