Verslag van marmerwerkdag zaterdag 5 mei 2007

Iedereen is bepakt en bezakt naar Swifterbant gekomen om aan de slag te gaan met diverse marmertechnieken. Maar er worden onder het genot van koffie en thee eerst ervaringen uitgewisseld van de laatste weken. Helaas is Adrie niet in staat vandaag aanwezig te zijn en Jopie is weer eens ongelukkig gevallen, waardoor ze gekneusde ribben heeft en een gebroken pols.

Fem vertelt over haar werkwijze tijdens het inbinden van Neeltje. Ze wilde van dezelfde stof die ze voor de omslag gebruikte, ook schutbladen maken. Vorige maand vertelde ze hoe het cacheren van die schutbladen mislukte. Nu laat ze een prima resultaat zien.

Ze heeft uiteindelijk een perfect cacheermateriaal gevonden, dat volkomen glad bleef liggen en niet kromp of uitzette. Het lijkt tst-papier te zijn of firetpapier, maar het is eigenlijk vreemd dat de lijm wel hecht aan dit papier! Na het insmeren met pva legde ze de stof op dit papier en liet het geheel drogen. De stof voor het boekje heeft ze niet gecacheerd, maar wel bekleedde zij de band met wit papier om doorschijnen van het grijze karton te voorkomen én bovendien om de kneep te versterken.

Fem en 'Neeltje'

Terpentijnmarmeren op water

Nodig: bak, water, drukinkt, terpentijn, ossengal, strobezempjes, pipetjes, repen en vellen papier.

Anton heeft een handige bak gemaakt voor het terpentijnmarmeren op water met drukinkt. Er passen A3 vellen in, zodat je heel mooi schutbladen kunt maken. Eerst wordt de drukinkt vloeibaar gemaakt met terpentijn en daarna worden er enkele druppels ossengal aan toe- gevoegd. Vervolgens wordt de inkt met behulp van strobezempjes op het water gespat en wordt door blazen en bewerking met stokjes een patroon gemaakt. En dan is het moment daar om het blad goed op de bak te leggen zodat er geen luchtbellen ontstaan, om vervolgens het blad van de bak te halen en het verrassende resultaat te zien.
Het gemarmerde vel papier kan nu zonder afspoelen te drogen worden gelegd. Het water-oppervlak wordt tenslotte met een reep papier ontdaan van alle achtergebleven verfresten en dan kan het maken van een patroon met drukinkt weer beginnen.
terpentijnmarmeren en resultaten

Marmeren op carragheengrond

Nodig: iers mos, regenwater of leidingwater, borax, bak, waterverf, ossengal, kammen, vellen en repen papier, afspoelbak/gootsteen met eventueel douchesproeier.

We hebben 150 gr. iers mos (=carragheen) 5 minuten laten koken in 7 liter kokend regen-water. Daarna snel 3 liter koud regenwater erdoor geroerd. Het geheel heeft 24 uur gestaan, is daarna gezeefd en heeft weer 24 uur gestaan. Een gedeelte van de grond hebben we in een lage bak gegoten. Vervolgens blockprint waterverf aangelengd met water en ossengal. We zijn erg nieuwsgierig wat de eerste druppel verf op de grond gaat doen. Hij blijft liggen, drijft echter niet uit en zakt na enige seconden jammer genoeg met een steeltje naar beneden.
De verf zou dus te zwaar kunnen zijn en daarom lengen we hem met nog meer water en ossengal aan. De druppel zakt nu als een baksteen naar beneden.
Misschien is de grond te dik. Dus mengen we er regenwater door, maar dat geeft ook geen bevredigend resultaat met de volgende druppel verf. Zo blijven we experimenteren met verdunnen en toevoegen van ossengal, maar uiteindelijk is de grond zo vervuild door alle verfdruppels, dat we het geheel maar weggooien en ons gaan bezighouden met marmeren op behangplaksel.
Het carragheenbad is duidelijk vervuild en de resultaten zijn teleurstellend.
marmeren op carragheen-grond

Marmeren op Methylcellulose (=behangplaksel)-grond

Nodig: perfax behangplakselpoeder, water, bak, repen en vellen papier, olieverf of drukinkt, ossengal, kammen, penselen, pipetjes.

In eerste instantie hebben we een pakje Perfax-poeder opgelost in 4½ liter water. Dat geeft een dikke massa plaksel, veel te dik om op te marmeren. Dus wordt er met liters water verdund, tot de streep, die met een stokje getrokken wordt, onmiddellijk wegtrekt. ('s Avonds thuis lees ik bij het nog eens bekijken van enkele boeken over marmeren, dat je één afge-streken eetlepel methylcellulose (= 5 gram) op moet lossen in één liter water! Wij hebben in eerste instantie 125 gram op 5 liter water opgelost, dus ruim 5x zoveel!!! De moeite waard dus om nog eens te experimeteren!

Krachtig roeren en nog eens roeren tot de oplossing egaal en helder is.







Uitgegoten in de bak hebben we 's middags toch nog een veel te dikke witte laag plaksel. De ecoline-druppels blijven er wel op liggen en er kan een patroon getrokken worden, maar een afdruk op papier stelt teleur: het wordt één grote kleurmassa. Geen patroon is meer zichtbaar.

De conclusie die wordt getrokken luidt: de grond is véél te dik en i.p.v. ecoline moet drukinkt gebruikt worden, omdat in de diverse boeken olieverf als geijkt materiaal voor deze techniek aangegeven wordt. In een bakje worden nu een paar lepels plaksel gemengd met water totdat er een heldere substantie ontstaat die plakkerig aanvoelt. Dit heldere mengsel wordt in de marmerbak gegoten.

De drukinkt wordt druppelsgewijs met behulp van pipetjes of penselen over de bak verspreid. En zie: de verf spreidt mooi cirkelvormig uit. In de cirkels kan ook nog een andere kleur gedruppeld worden.

Met een kam of met een stokje kunnen vervolgens patronen getrokken worden.

Een vel papier wordt met beleid op de bak gelegd om het patroon op te laten zuigen door het papier. Het patroon tekent zich eveneens vaag af op de achtergrond van het papier.

Rest nog het papier af te spoelen onder de kraan om het overtollige plaksel te verwijderen en het gemarmerde vel te drogen te leggen of te hangen. Tenslotte wordt de achtergebleven verf op de marmerbak met een reep papier weggehaald en kan het opbrengen van druppels drukinkt weer van start gaan.
Cirkels verf kunnen met een stokje uitgetrokken worden tot bloempatronen.

Cirkels verf kunnen ook met een kam uitgetrokken worden tot lijnpatronen.

marmeren op methylcellulose

Stijfselmarmers op papier

Nodig: stijfselsoorten, in water oplosbare verf, notenklontjes, voorwerpen om motieven mee te drukken, (kammen, vorken, kartels, kurken, sponsjes, reliëfrollers, touw, etc.) bakje water met spons, kwasten en penselen, vellen papier.

We hebben diverse stijfselsoorten om mee te experimenteren: behangplaksel in diverse diktes, kant en klare perfax, tarwestijfsel en kinderstijfsel, maar we merken weinig verschil in resultaat.

We werken op verschillende manieren. Sommigen van ons smeren de ongekleurde stijfsel op een vel papier en brengen daarin verf aan (plakkaatverf, blockprint waterverf, notenklontjes e.d.), anderen maken eerst diverse bakjes met gekleurde stijfsel.

De al of niet gekleurde stijfsel wordt uitgestreken op een vel papier, dat eventueel van te voren bevochtigd is. (Voordeel van het eerst nat maken van het papier is, dat de verf beter spreidt en vloeit). Met behulp van stokjes, kammen, penselen, stempels, kurken, pennen e.d. worden tekeningen aangebracht in de natte stijfsel. Is het patroon naar wens, dan wordt het papier te drogen gelegd. Een andere mogelijkheid die verrassende resultaten oplevert, is de aftrekmethode: het gemaakte stijfselpatroon wordt bedekt met een schoon vel papier, aangedrukt en weer weggetrokken. Een mooi rafelig patroon is nu op beide papieren te zien.

Met veel fantasie zijn talrijke variaties te maken.
In de natte stijfsel worden notenklontjes gestrooid

en met de kam worden ze door de stijsel getrokken.
Een nieuw vel papier wordt op het stijfselpatroon gelegd en daarna worden de vellen papier van elkaar getrokken.

stijfselmarmer gemaakt met notenklontjes

Stijfselmarmeren op zwart papier,

met goudverf

en een vork om lijnen te trekken.
Stijfselmarmeren op wit papier met rode en gele stijfselverf en een gekartelde lijmspatel.




Azijnmarmeren

Nodig: natuurazijn, kristalsuiker, bak om azijn en suiker in te mengen, brede kwasten, penselen, vellen papier, kleine potjes om inkt in te doen, ecoline, pipetjes, plakband, plastic vellen en een plank iets groter dan het te bewerken papier, bakje water met spons.

Een zeer verrassende manier om glanzende, kristalachtige papieren te maken. Je moet wel van te voren bedenken wat voor patroon je gaat maken, want het azijnmengsel trekt redelijk vlug in het papier en dan verdwijnt al gauw het kristalvormige uitvloei-effect. Dus snel werken is een vereiste.

We hebben 1 deel natuurazijn gemengd met 2 delen kristalsuiker. Krachtig en langdurig roeren, totdat alle suiker opgelost is, geeft een mooie geleiachtige massa.

Het te bewerken vel moet strak blijven liggen, zonder bobbels, want anders krijg je een op-eenhoping van ecoline in de bobbels. Daarom is het goed het papier licht te bevochtigen en met tape vast te zetten op een plank. Om te voorkomen dat het papier aan de plank vast-kleeft, (het azijnmengsel is zeer kleverig) leg je er een plastic vel onder!

Met een brede kwast wordt het azijnmengsel over het papier uitgestreken, horizontaal en verticaal. Daarna direct ecoline druppelen met een pipet of penseel. Dit geeft kristalfiguren.
Je kunt ook met een penseel lijnen trekken door het azijnmengsel, recht of gebogen. Dat veroorzaakt breed uitlopende kristallijnen, afhankelijk van de breedte van het penseel !

Voor het maken van patronen kun je ook een 'stroom'- effect toepassen: in het natte azijnvel kun je dan de ecoline vrij laten stromen door het blad steeds te bewegen, waardoor de ecoline grillig uitloopt.
Het duurt vrij lang voordat het bewerkte vel droog is. Dat kan wel een week duren! Tijdens het te drogen leggen van het vel, moet je ervoor zorgen dat je het vel vlak houdt, hetzij op de plank, hetzij op de plastic onderlegger, want de ecoline loopt bij schuin houden direct weg en verandert dan je gemaakte patroon! Laat het vel op plastic drogen, of op de met plastic beklede plank als je die niet direct nodig hebt, i.p.v. op oude kranten, want anders plakt het vel vast aan krant.
Azijnmarmeren